Alessandru VI

Alessandru VI 

Fl-artiklu tal-ġimgħa l-oħra tkellimt dwar il-figura ta’ Ġlormu Savonarola u semmejt lill-Papa Alessandru VI. Illum nixtieq nagħti ħarsa ħafifa dwar dan il-papa kontroversjali.

Borgia

Rodrigo de Borja jew kif sar magħruf Borgia, kien membru tal-familja prominenti li ġġib  l-istess kunjom: Borgia. Huwa twieled fl-1 ta’ Jannar tas-sena 1431 f'Xàtiva, belt fil-provinċja ta’ Valenzja li kienet tagħmel parti mis-Saltna ta’ Aragona. Illum dan il-post jagħmel parti minn Spanja. Il-ġenituri tiegħu kienu  Jofré de Borja y Escrivà u Isabel de Borja. Rodrigo meta kiber studja l-liġi fl-Università ta' Bologna. Huwa ġie ordnat djaknu u ġie mlaħħaq kardinal fl-1456 wara li  zijuh, Alfonzu Borja, laħaq kap tal-Knisja Kattolika li ħa l-isem ta’ Papa Kallistu III. Sena wara Rodrigo sar viċi-kanċillier tal-Kurja Rumana. Huwa kompla jservi fil-Kurja taħt erba’ papiet li mexxew lill-Knisja wara zijuh. Dawn kienu: Piju II, Pawlu II, Sistu IV u Innoċenz VIII. Dan kollu jurina li dan il-bniedem  bil-fors kiseb influwenza kbira fil-qasam ekkleżjali kif ukoll akkwista ġid materjali kbir. Fl-1492, Rodrigo ġie elett Papa u ħa l-isem ta’ Alessandru VI.

Dan huwa meqjus bħala wieħed mill-aktar Papiet Rinaxximentali kontroversjali.  Wieħed mill-akbar fatturi għal dawn il-kontroversji huwa l-fatt illi huwa rrikonoxxa li kien il-missier ta’ bosta wlied minn nisa differenti. L-ulied li huwa għaraf kienu Piere Luigi li ommu ma nafux min hi, Juan, jew Giovanni aktarx iben Vannozza dei Cattanei,  Ċesare, Lukrezja u Goffredu li lkoll kienu wlied Vannozza.

Politika

Irridu niftakru li s-sena li fiha Borgia laħaq papa kienet l-istess waħda li fiha Krisotofru Colombu niżel fuq il-kontinent il-ġdid tal-Amerika. Il-Papa Alessandru VI fl-1493 ħareġ bolla papali bl-isem Inter caetera li tikkonferma li l-artijiet u l-ġid kollu ta’ din id-dinja ġdida huma tal-kuruna ta’ Kastilja, illum Spanja.

Vannozza dei Cattanei

Matul it-tieni gwerra Taljana li seħħet bejn l-1499 u l-1504, Alessandru VI appoġġa lil ibnu Cesare Borgia bħala kaptan għar-Re Franċiż. Fejn tidħol il-politika barranija, huwa ra kif seta’  jikseb l-iktar pożizzjonijiet vantaġġjużi għall-familja tiegħu.

Bħala riżultat ta’ dan kollu, il-kunjom Valenzjan Taljanizzat tiegħu, Borgia, sar bosta drabi jirreferi għal-libertiniżmu u nepotiżmu, li tradizzjonalment huma kkunsidrati li jikkaratterizzaw il-pontifikat ta’ dan il-papa. Min-naħa l-oħra, tnejn mis-suċċessuri tiegħu, Sistu V u Urbanu VIII, jiddeskrivuh bħala wieħed mill-aktar papiet eċċezzjonali. Mhux hekk jaħsibha Ġlormu Savonarola u lanqas Martinu Luteru li sejjaħ Ruma ta’ żmien il-Papa Alessandru  VI bħala Sodoma.

Il-Ġublew

Fis-sena 1500, is-sena tal-Ġublew,  Papa Alessandru VI beda d-drawwa li jiftaħ il-bieb qaddis lejlet il-Milied u jingħalaq f'Jum il-Milied tas-sena ta’ wara. Wara li kkonsulta maċ-Ċerimonjier tiegħu, Johann Burchard, il-Papa Borgia fetaħ l-ewwel bieb qaddis fil-Bażilika ta’ San Pietru lejlet il-Milied tas-sena 1499, u r-rappreżentanti tal-papa fetħu l-bibien fit-tliet bażiliċi papali l-oħra ġewwa Ruma, San Giovanni Laterano, Santa Maria Maggiore u San Paolo fuori la mura.

Għal dan il-ġublew u għal dan il-ftuh tal-bieb qaddis jew kif inhu aktar magħruf porta santa,  il-Papa Alessandru ħoloq bieb ġdid fil-portiku ta’ San Pietru u kkummissjona bieb tal-irħam. Dan il-bieb dam sal-1618, meta ġie mqiegħed bieb ieħor fil-bażilika l-ġdida.

F’ċerimonja simili għal dik li għadha ssir illum, Alessandru nġarr fis-sedja gestatoria għal San Pietru. Hu u l-assistenti tiegħu, bix-xemgħat f’idejhom, imxew sal-bieb qaddis, waqt li l-kor beda jkanta Salm 118. Il-Papa ħabbat il-bieb tliet darbiet, il-ħaddiema fetħuh minn ġewwa, u mbagħad kulħadd beda dieħel fil-bażilika tal-Vatikan. Hawn naraw li kien dan il-papa li beda drawwa li għadna narawha sal-lum f’xi ġublew.

Papa Borgia stabbilixxa rit speċjali għall-għeluq tal-bieb qaddis. Fil-Festa tal-Epifanija 1501, żewġ kardinali bdew l-għeluq tal-bieb qaddis b’żewġ ġebliet żgħar, waħda tal-fidda u oħra tad-deheb. Fit-tajn ta’ bejn il-ġebel tpoġġew ukoll xi muniti, ħaġa li għadha ssir fir-rit tal-gublew tal-lum ukoll.

Mewt u difna

Il-qabar taż-żewġ Papiet Borgia

Jingħad li ibnu Ċesare kien qed jipprepara għal spedizzjoni oħra f’Awwissu 1503 meta t-tnejn li huma, fis-6 ta ’Awwissu, kienu għaċ-ċena mal-Kardinal Adriano Castellesi. Ftit jiem wara mardu bid-deni. Jingħad li Ċesare,  waqt iż-żmien li qiegħed fis-sodda, il-ġilda tiegħu titqaxxar u wiċċu sarlu vjola. Ċesare ħelsiha imma l-missier le. Il-Papa Alessandru VI miet fit-18 ta’ Awwissu 1503, aktarx avvelenat. Dwar l-avvenelament xejn ma hu ċert imma lanqas nistgħu nekludu din ix-xniegħa l-aktar meta niftakru f’kemm intriċċi politiċi kien imdaħħal dan il-papa.

Waqt il-funeral tiegħu l-isqof Alexix Caledoni tkellem dwar id-dispjaċir ta’ dan il-mexxej tal-Knsija min-nuqqasijiet tiegħu. Il-ġudizzju nħalluh f’idejn min jaf kollox u ma niġġudikawx aħna. Huwa ndifen fil-knisja ta’ Santa Marija ta’ Monserrat tal-Ispanjoli fil-Belt ta’ Ruma.

Fr Reno Muscat

Dan l-artiklu deher f'In-Nazzjon - 30 ta' Mejju 2020