Statwa ta’ San Ġorġ fil-katidral ta’ Stokkolma

Ġewwa l-katidral Luteran tal-belt kapitali Żvediża, Stokkolma nsibu statwa ġganteska ta’ San Ġorġ fuq in-naħa tal-lemin tal-altar maġġur. Il-katidral huwa ddedikat lil San Nikola u mal-poplu Żvediż huwa aktar magħruf bħala Storkyrkan, li tfisser “il-knisja l-kbira” milli bħala l-katidral. Din il-knisja aktarx inbniet minn  Birger Jarl, il-fundatur tal-belt ta’ Stokkolma. L-ewwel riferenzi li nsibu għal din il-knisja jmorru lura sas-sena 1279 u jingħad li kienet l-unika parroċċa fuq il-ġżira Gamla Stan. (Stokkolma hija belt mibnija fuq għadd ta’ ġżejjer b’ numru ta’ pontijiet li jgħaqqduhom ). Fl-1527 din il-knisja għaddiet f’ idejn il-Knisja Protestanta Luterana u saret katidrali.

Din l-istatwa li qegħdin insemmu hija meqjusa fost l-aktar teżori famużi li fih dan il-katidral. Hija minquxa fl-injam aktarx xogħol ta’ Bernt Notke, skultur Ġermaniż li għandu bosta xogħol tiegħu fi knejjes ġewwa d-Danimarka, l-Estonja u kif qegħdin ngħidu fl-Iżveżja. Din l-istatwa inħadem fis-sena 1489 biex tfakkar il-battalja ta’ Brunkeberg li ġrat fl-10 ta’ Ottubru 1471 bejn is-suldati Żvediżi taħt it-tmexxija tal-Viċi Re Sten Sture il-kbir u l-armata Daniża taħt il-kmand tas-Sultan Christian I. Il-battalja intrebħet mit-truppi Żvediżi. Skont it-tradizzjoni, il-figura ta’ San Ġorġ hija dik ta’ Sten Sture li ta’ r-rebħa lill-art Żvediża filwaqt li d-dragun jissimbolizza lis-Sultan Christian I tad-Danimarka. Il-prinċipessa hija figura allegorika tal-Iżveżja.

Il-kavallier

Il-ġellied fuq dahar iż-żiemel huwa żagħżugħ imlibbes korazza tad-deheb. Jidher li għadu kemm qasam il-lanza tiegħu fil-ġlieda mad-dragun u għalhekk issa qiegħed jiġġieled bix-xabla. L-istatwa turi kif San Ġorġ sejjer jagħti d-daqqa mortali lid-dragun. Madwar għonq il-ġellied hemm katina b’ kaxxa ċkejkna mdendla magħha. F’ din il-kaxxa hemm relikwi fosthom ta’ San Ġorġ kif ukoll insibu nota ta’ meta din l-istatwa kienet imbierka. L-elmu tas-suldat jinsab fl-art, fuq quddiem tal-istatwa u jingħad li oriġinarjament kien hemm ukoll tarka iżda din illum ma għadiex tinstab mal-istatwa. L-istatwa tal-kavallier ma hijiex imwaħħla maż-żiemel u jingħad li kien hemm żmien li din kienet tinħareġ purċissjoni waħedha.

Iż-żiemel u d-dragun

Taħt il-kavallier jidher żiemel imlibbes xedd għani ħafna, jixbaħ l-armar taż-żwiemel li kienu jservu lir-rejiet. Fl-armar tal-bhima nsibu skulturati bosta xeni mill-Bibbja. Iż-żiemel, ixheb, jinsab fuq saqajh ta’ wara.

Id-dragun jinstab mindud minn tulu fl-art fuq dahru taħt iż-żiemel, imdawwar bi fdalijiet umani u fdalijiet ta’ ħrief li kienu jiġu offruti lilu. Id-dragun għandu kemm ġenitali maskili kif ukoll femmini, dan huwa simbolu li jfisser li l-ħażen jista’ jiġġenera lilu nnifsu. Id-dragun jidher jaqbad il-lanza maqsuma b’ siequ ta’ wara filwaqt li saqajh ta’ quddiem qegħdin jinbuttaw il fuq liż-żiemel. B’ dan il-mod il-piż taż-żiemel qiegħed jinżamm minn saqajn id-dragun.

Il-prinċipessa

Il-prinċipessa tidher liebsa l-libsa tat-tieġ u ħdejha tidher ħarufa. Kieku l-kavallier kellu jitlef din il-ġlieda, hi u dik il-ħarufa kienu jispiċċaw ikel għad-dragun. Din il-figura ma tagħmilx parti mill-istatwa iżda tinsab fuq pedestall għaliha mal-ġenb tal-istatwa l-prinċipali.  Il-pedestall tal-prinċipessa huwa forma ta’ kastell.

Pedestal

Il-pedestall tal-istatwa ta’ San Ġorġ jissielet mad-dragun fih bosta skultura li turi siltiet mill-ħajja u mill-martirju ta’ San Ġorġ. Jingħad li l-pedestall orġinali kien ħafna akbar u fih kien indifnu Sten Sture u martu kif ukoll kien fih artal.

Ftit storja

L-ispiża għal din l-istatwa laħqet is-somma ta’ 4,000 Mark, somma enormi għal dak iż-żmien. Kien ħallas għaliha  il-Viċi Re Sten Sture stess, iżda biex jilħaq is-somma mitluba kellu bżonn l-għajnuna finanzjara mingħand xi qraba. Din l-istatwa tpoġġiet f’ din il-knisja u kienet imbierka fis-sena 1489. Sten Sture miet fis-sena 1503 u ndifen fil-pedestall tal-istatwa, iżda ftit snin wara il-fdal tiegħu ttieħed minn hemm u tpoġġa fil-kjostru tal-knisja ta’ Mariefred.

Aktarx li l-ewwel post ta’ din l-istatwa kien fil-korsija tan-nofs, iżda minħabba l-qies tagħha tneħħiet minn hemm. Aktarx li daret aktar minn post wieħed f’ l-istess knisja sakemm fl-1866 tneħħiet għal kollox u tpoġġiet f’ mużew. Iżda fil-bidu tas-seklu XX din l-istatwa reġgħet sabet postha fil-katidral, fejn għadha sal-lum.

Kopji tal-bronż u tal-ġibs

Fuq l-istess gżira fejn jinsab dan il-katidral b’ din l-sitatwa, hemm pjazza li fiha kopja tal-istatwa tal-bronż. Din il-kopja inħadmet minn Otto Meyer, artist u propjetarju ta’ funderija Żvediż, fis-sena 1912. Minkejja li din hija kopja ma nistgħux ngħidu li hija replika għax xi dettalji bejn iż-żewġ statwi ma humiex l-istess, fosthom f’ din il-kopja il-kavallier huwa liebes l-elmu ġewwa rasu u l-fdalijeit tal-umani taħt id-dragun huma differenti.

Ġewwa l-knisja ta’ Santa Katerina ta’ Lixxandra f’ Lübeck fil-Ġermajna ta’ fuq, insibu kopja tal-ġibs ta’ din l-istatwa. Din inħadmet fuq ix-xewqa tal-istoriku Carl Georg Heise. Dan biddel il-knisja ta’ Santa Katerina f’ mużew li fih kopji tal-ġibs ta’ opri kbar. F’ dan il-mużew-knisja nsibu l-kopja ta’ San Ġorġ. Din inħadmet fis-sena 1926.

Fr Reno Muscat

Dan l-artiklu deher fil-programm tal-Festa ta' San Ġorġ 2017 maħruġ mill-Banda San Ġorġ Martri Ħal Qormi