Rużarju

Ix-xahar ta’ Ottubru huwa magħruf ma’ ħafna bħala x-xahar tar-Rużarju. Nhar is-7 ta’ dan ix-xahar niċċelebraw il-festa tal-Madonna tar-Rużarju. Forsi tajjeb inkunu nafu xi ħaġa dwar din it-talba kif ukoll dwar din il-festa.

Lazzaro Pisani - Madonna tar-Rużarju
Knisja Arċipretatli Ħaż-Żebbuġ

Jingħad li fil-bidu tas-sekli XIII wieħed saċerdot Spanjol bl-isem ta’ Duminku kien jinsab Prouille fi Franza. Dan kellu dehra mingħand il-Madonna li tatu t-talba tar-Rużarju. Illum dak is-saċerdot huma magħruf bħala San Duminku li waqqaf l-Ordni tal-Predikaturi, Ordni li sal-lum, aktar minn 800 sena wara għadu jxerred id-devozzjoni lejn din it-talba Marjana. Forsi ftit huma dawk li jafu fejn jinsab dan ir-raħal. Dan jinsab qrib il-Belġju, raħal li llum fih ftit aktar minn tliet mitt ruħ, raħal ċkejken illum aħseb u ara fi żmien San Duminku! Madanakollu kien f’dan ir-raħal ċkejken li nbdiet it-talba tar-Rużarju.

Il-festa tal-Madonna tar-Rużarju indirettament hija wkoll marbuta mal-Ordni mwaqqaf minn San Duminku. Wara li l-Insara rebħu l-battalja ta’ Lepanto li seħħet fis-7 ta’ Ottubru 1571 u l-qawwiet Torok ċedew l-armi, dak il-jum kien iddikkjarat bħala l-festa tal-Madonna tar-Rebħa. Il-papa ta’ dak iż-żmien inzerta kien membru tal-Ordni tal-Predikaturi, Piju V, li ftit snin qabel, wara l-Assedju l-Kbir ta’ pajjiżna, fl-1565, kien għen bil-kbir għall-bini tal-Belt Valletta. Dan il-papa kien talab lill-Insara kollha biex dakinhar tal-battalja ta’ Lepanto jgħidu r-Rużarju bil-qalb sabiex tintrebaħ din il-battalja li seta’ jkollha effett ikrah fuq l-Ewropa kemm-il darba tintilef. Ma damitx wisq li l-festa tal-Madonna tar-Rebħa għaliex inbidlilha l-isem u bdiet tissejjaħ il-Madonna tar-Rużarju għax ħafna attribwew din ir-rebħa għar-Rużarju li ntqal mill-Insara kollha dakinhar.

La għidna fejn jinsab Prouille tajjeb ngħidu wkoll fejn insibu Lepanto. Illum Lepanto ma għadux jismu hekk imma jġib l-isem ta’ Nafpaktos. Huwa port fil-Punent tal-Greċja li għandu madwar għoxrin elf abitant. Illum ma għadx għadnu l-importanza li kellu snin ilu u aktar sar attrazzjoni turistika minħabba l-fdalijiet li fih milli port ta’ attività marittima.

F’Malta id-devozzjoni lejn il-Madonna tar-Rużarju hija mifruxa fil-parroċċi kollha u nistgħu ngħidu li kważi f’kull parroċċa ssir il-festa ta’ din il-Madonna taħt dan it-titlu. Bosta knejjes għandhom ukoll artal iddedikat lilha, ħafna drabi f’xi kappellun. Dan il-fatt juri l-antikità tad-devozzjoni għaliex l-artali laterali tan-navi ħafna drabi jkunu nbnew wara l-kappelluni fil-knejjes antiki tagħna. Barra minn hekk għandna bosta fratellanzi tal-Madonna tar-Rużarju. Illum li l-fratellanzi nistgħu ngħidu tilfu l-iskop li għalih twaqqfu, madanakollu xorta għadek ssib membri fihom li jistinkaw biex kull sena jagħmlu festa xierqa lill-patruna tal-fratellanza tagħhom.

Devozzjoni partikolari lejn din il-Madonna nibtet qrib Napli, sewwasew Pompei. Il-festa tal-Madonna ta’ Pompei tiġi ċċelebrata fit-8 ta’ Mejju imma hija wkoll il-Madonna tar-Rużarju. U biex inkunu qed ngħidu kollox anke l-Madonna ta’ Fatima hija magħrufa bħala l-Madonna tar-Rużarju ta’ Fatima u l-festa tagħha niċċelebrawha fit-13 ta’ Mejju.

Din id-devozzjoni ma hijex xi waħda moderna imma għandha ’l fuq minn 450 sena. F’pajjiża hija qawwija u għalhekk insibu bosta kwadri ta’ artisti, kemm lokali kif ukoll barranin kif ukoll statwi tal-Madonna taħt dan it-titlu. L-ewwel statwa tal-Madonna tar-Rużarju f’Malta saret minn Melchiorre Gafà u waslet Malta fl-1661 billi l-artist ħadimha Ruma. Din tinsab fil-knisja tad-Dumnikani tar-Rabat. Fuqha saru bosta statwi oħrajn tal-Madonna tar-Rużarju, u mhux biss!

Fr Reno Muscat

Dan l-artiklu deher f'Il-Mument - 14 ta' Ottubru 2018