Għexna l-Konklavi minuta b’ minuta

Konna nafu li bejn il-15 u l-20 ta’ Marzu kellu jibda l-konklavi biex jintgħażel is-suċċessur tal-Papa Benedettu XVI li ta’ dimissjoni tiegħu ix-xahar ta’ qabel. Konna nafu wkoll li kien ħareġ dokument li jgħid li l-konklavi seta’ jibda qabel. Bosta ħasbu li kellu jibda fil-5 tax-xahar imma kien impossibli li jibda għax xi wħud mill-kardinali kellhom jaslu Ruma fil-11 ta’ Marzu. Il-Ġimgħa 8 tax-xahar tħabbar li l-konklavi kellu jibda it-Tlieta ta’ wara, fit-12 ta’ Marzu.

Id-dinja kollha bdiet tistaqsi x’ ser isir issa li l-Knisja tinsab bla Papa. Fil-bidu tal-konklavi, il-kardinali ħadu sehem fil-quddiesa solenni msejħa ‘Pro eligendo Romano Pontifice’. Mexxa d-dekan tal-kulleġġ tal-kardinali Angelo Sodano. Huwa invoka l-Ispirtu s-Santu sabiex jillumina lill-eletturi fl-għażla tas-suċċessur ta’ Pietru. Waranofsinhar il-kardinali eletturi libsin l-ilbies aħmar imxew f’ purċissjoni waqt il-kant tal-‘Veni Creatur Spiritu’ lejn il-kappella Sistina.  Il-kapolavur ta’ Michelangelo laqa’ lill-kardinali eleġibbli għall-vot f’ din il-kappella famuża fejn wieħed wara l-ieħor b’ idejhom il-leminija fuq l-evanġelju, ħalfu solennament li jkunu fidili għas-sigriet tal-konklavi. Iċ-ċerimonjier, Monsinjur Guido Marini lissen l-‘Extra Omnes’, kulħadd barra, cioè, kulħadd joħrog ħlief dawk li għandhom jivvutaw, iċ-ċerimonjier u l-kardinal li kellu jmexxi l-meditazzjoni qabel il-votazzjoni. Kien il-kardinal Malti Prospero Grech li għamel din il-meditazzjoni. Il-kardinali rċievew il-vot li jkun fih il-kliem: ‘Eligo in summum pontificem’ u taħt spazju biex jinkiteb l-isem tal-preferut għall-Papat. Wara li  jinkiteb l-isem, il vot jiġi mitwi fi tnejn u kardinal wara l-ieħor jitla’ lejn l-artal tan-nofs, jitfa l-vot fuq patena u mill-patena jiżżerżaq għal ġewwa l-urna tal-voti.

Dan kollu jsir il bogħad mill-għajnejn tad-dinja. Il-konklavi hija istutuzzjoni antikissima li sa minn elf sena ilu tassigura l-għażla tal-Isqof ta’ Ruma u Kap tal-Knisja Kattolika. Ritwal antik jakkumpanja t-tħejjija tal-Kappella Sistina. Mastrudaxxi u ħaddiema oħra jibnu pjattaforma tal-injam fl-art kollha tal-kappella. Dan huwa simbolu li l-kardinali waqt il-konklavi għandhom jinqatgħu mill-ħwejjeġ tad-dinja u jaħsbu u jaġixxu biss kont l-ispirtu.  Jiġi mwaqqaf il-fuklar f’ rokna tal-kappella, l-istess wieħed tal-konklavi tas-sena 1939,  biċ-ċumnija tiegħu tagħti għall-barra.  F’ dan il-fuklar jiġu maħruqin il-voti u n-notamenti tal-elezzjoni. Fuq barra tal-kappella titwaqqaf iċ-ċumnija tal-fukar b’ mod li tkun tidher sewwa mill-pjazza tal-vatikan. Jekk minn diċ-ċumnija toħroġ daħna sewda jkun ifisser li l-Papa jkun għadu ma ntagħżilx, jekk tkun bajda jfisser li d-dinja jkollha suċċessur ġdid ta’ Pietru.

It-Tlieta 12 ta’ Marzu wara l-quddiesa ‘Pro eligendo Romano Pontifice’ kelli lecture. Mort u wara tlaqt b’ ġirja lejn il-kunvent, doċċa u mill-ġdid lejn il-pjazza tal-Vatikan nistenna d-daħna. Probabbli tkun sewda! Minkejja x-xita kien hemm folla mhux ħażin. Jien isseħibt magħhom u kull ma jmur aktar bdiet tikber il-folla. Quddiem wieħed mill-monitors emormi tal-pjazza dehret bandiera ta’ Malta. Ersaqna lejha u ingħaqadna grupp ta’ xi għoxrin Malti, bejn soċi tal-Museum, patrijiet, saċerdoti, ġurnalisti, studenti tal-Erasmus li jattendu l-università ta’ Tor Vergata u oħrajn. Fis-7.42 pm dehret l-ewwel daħna miċ-ċumnija. Bla dubju sewda. Kulħadd telaq lejn daru bit-tama li għada nerġgħu niltaqgħu. Ftehmna li min kellu bandiera ta’ Malta jġibha miegħu biex b’hekk malajr nintebħu fejn inkunu.

L-erbgħa filgħodu mal-10 kont fi Pjazza San Pietru. Ix-xita donnha ma riedet tieqaf b’ xejn. Fil-11.40 dehret daħna oħra. Sewda wkoll. Kelli lecture jibda fis-1.00 pm, għalhekk kelli ftit ħin indur il-pjazza. Waqfitni ġurnalista tal-BBC għal intervista. Ma kienx hemm qassis jew patri f Ruma li f’ dawn il-jiem ma kienx imwaqqaf u ntervistat. Bħallikieku l-Extra Omnes mhux għalina wkoll. Għandhom mnejn jaħsbu li aħna s-saċerdoti nkunu nafu xi ħaġa aktar milli jkunu jafu huma. Erġajt lura fil-pjazza għall-ħabta tal-4.30 pm. Irbatt il-bandiera ta’ Malta li għandi f’ kamarti ġewwa Ruma (u li ndendilha mat-tieqa fl-10 ta’ Frar) ma’ biċċa kanna. Ix-xita ma riedet taf b’xejn. Sibt ċorma Maltin, xi wħud bil-bnadar f’idejhom jew marbuta ma għonqhom u oħrajn bil-bandiera marbuta ma’ zokk. Minkejja x-xita il-folla li kien hemm tistenna kienet kbira ħafna. Għajnejn kulħadd kienu fuq post wieħed: iċ-ċumnija ta’ fuq il-bejt tal-kappella Sisitna. Kultant kienet tpoġġi xi gawwija fuqha u fost il-poplu kienet tinstema daħqa ħafifa Fis-7.06 preċiżi deher duħħan ħiereġ miċ-ċuminja. Għall-ewwel ftit sekondi wieħed ma jkunx għadu jista’ jagħraf id-daħna tkunx bajda jew sewda, imma ftit wara deher sewwa li din id-darba l-kardinali kienu għażlu mexxej għall-Knisja ta’ Kristu. Fl-isfont tas-sema mudlam dehert daħna bajda qoton tiela’ fis-sema. L-eluf ta’ nies miġbura fil-pjazza infexxet għajjat ta’ ferħ: “Viva l Papa” – “Evviva la Chiesa”. Dak il-ħin ma nafx kontx qiegħed hemmhekk tassew jew kontx qiegħed noħlom. Il-bandiera ta’ Malta waħħaltha mal-umbrella u bdejt inxerriha. Le ma kontx qed noħlom! Il-qniepen tal-Bażilika ta’ San Pietru bdew isemmgħu leħinhom biex huma wkoll iwasslu l-aħbar lid-dinja kollha – Habemus Papam.

Madwar siegħa wara infetħet il-loġġa prinċipali u minnha ħareġ il-Kardinal Protodjaknu Jean-Louis Pierre Tauran sabiex iwassal l-aħbar li l-Knisja għandha Papa u jgħati wkoll ismu u x’ isem se jieħu. Waqa’ skiet kbir. Għexieren kbar ta’ eluf ta’ nies u kien hemm skiet taqtgħu b’ sikkina. Dak li smajna aħna li konna fil-pjazza semgħetu d-dinja kollha. Mat-tħabbir tal-isem Ġorġ Marju Bergoglio donnu s-skiet kompla jikber. Min hu? Min hu midħla tal-kurja Rumana bla dubju kien sema’ bih. Membru fil-Kongrgazzjoni għall-Kult Divin u d-Dixxiplina tas-Sagramenti, membru fil-kongragazzjoni għall-Kleru u fil-Kongragazzjoni tal-Ħajja Kkonsagrata, membru fil-Kunsill Pontifiċju għall-Familja u membru fil-Kunsill Post Sinodali. Imma l-poplu li mhux midħla ta’ dawn il-kunsilli u kongregazzjonijiet għandu mnejn qatt ma kien sema’ bih.

Huwa twieled fis-17 ta’ Diċembru, 1936 ġewwa l-Kapitali Arġentina, Buenos Aires minn familja ta’ nisel Taljan. Studja fl università ta’ Buenos Aires u fl-1958 ingħaqad mal-Kumpanija ta’ Ġesù, il-Ġiżwiti. Għadda xi snin fiċ-Ċili u wara reġa lura lejn art twelidu. Kien ordnat saċerdot fit 13 ta’ Diċembru, 1969. Bejn l-1973 u l-1979 kien il-Provinċjal tal-Ġiżwiti fl-Argentina. Il-Papa Ġwanni Pawlu II ħatru isqof awżiljarju ta’ Buenos Aires fl-10 ta’ Mejju, 1992. Kien ikkonsagrat isqof fis-27 ta’ Ġunju tal-istess sena. Fit-28 ta’ Frar, 1998 sar Arċisqof ta’ Buenos Aires. Fil-Konċistorju tal-21 ta’ Frar, 2001 Bergoglio inħoloq Kardinal.

L-isem Franġisku wkoll kien sorpriża. Ftit minuti wara t-taħbira, deher fil-loġġa tal-Bażilika. Mill-ewwel kliem tiegħu seraq is-simpatija tal-Insara u tad-dinja kollha. Beda billi awgura il-lejl it-tajjeb. Fl-ewwel dehra tiegħu bħala Papa ta x’ wieħed jifhem li huwa Papa ragħaj. Lanqas kienu għaddew 12-il siegħa mill-għażla tiegħu li ma marx jitlob fil-Bażilka ta’ Santa Maria Maggiore, ġewwa Ruma stess. Il-Ħadd, 16 ta’ Marzu il-Papa qaddes fil-parroċċa ta’ Sant Anna fil-Belt tal-Vatikan. F’ nofsinhar għamel l-ewwel Angelus tiegħu. Huwa stmat li madwar 300,000 persuna kienu preżenti għal dan l-Angelus. Qatt ma kont sibt ruħi f’ folla hekk kbira. Dejjem hemm l-ewwel darba!

Kien jonqos il-quddiesa tal-bidu tal-pontifikat. Intgħażel jum San Ġużepp, 19 ta’ Marzu. Ħrigt mill-kunvent fil-5.00 am. Żammewni l-puluzija fi Piazza Risorgimento. Ridt immur in-naħa l-oħra tal-Vatikan. Via della Conciliazione magħluqa, Borgo Santo Spirito magħluq. Imma waħħalt f’ moħħi li min hemm jew minn hawn nasal fejn il-palazz tas-Sant Uffizzio fejn kont miftiehem ma’ Malti ieħor. Mixja li soltu nagħmilha f’10 minuti ħadilti madwar nofs siegħa biex nagħmilha! Imma wasalt.

Fis-6.30 infetħet il-pjazza għan-nies. Ftit ftit bdiet tintela l-pjazza u t-triq ta’ quddiemha. Sa siegħa wara kullimkien kien mimli. Dakinhar kienu qegħdn jistennew folla ta’ madar miljun ruħ. Fid-9.00 il-Papa deher ħiereġ fuq il-Jeep bajda biex idur mal-folla miġbura. Fid-9.30 bdiet il-quddiesa biċ-ċerimonja tal-għoti tal-palju u ċ-ċurkett.

Mal-11.30 il-quddiesa intemmet u mal-Ite Missa Est intemmet ukoll din l-avventura li għexna fil-konklavi u fil-bidu tal-pontifikat tal-Papa Franġisku – l-ewwel Papa Sud Amerikan, l-ewwel Papa Ġiżwita, il-266 suċċessur ta’ Pietru.

Fr Reno Muscat  OP

dan l-artiklu deher f' Xandar il-Kelma April 2013