Għeġubijiet tal-qedem u tal-lum

Sa mill-qedem il-bniedem dejjem għaraf li ċerti postijiet jew ċerti binjiet ma humiex bħall-oħrajn imma għandhom xi ħaġa speċjali, xi ħaġa tal-għaġeb li tpoġġi lil dak il-post fi klassi għalih. Il-bniedem ittimbra xi wħud minn dawn il-postijiet, sew naturali kif ukoll jekk inhuma magħmulin mill-bniedem, bħala għeġubijiet tad-dinja.

Fid-dinja l-qadima

Il-Griegi tal-qedem f’bosta kitbiet isemmu xi wħud minn dawn l-għeġubijiet. Dawn kienu kollha kemm huma imdawrin jew mal-Mediterran jew fil-Messapotamja, għaliex wara kollox dik kienet id-dinja magħrufa f’dawk iż-żminijiet.

Giża tal-qedem

Il-piramida ta’ Giża hija l-eqdem u l-akbar mit-tliet piramidi ta’ Giża. Hija għolja mija u sitta u erbgħin metru u hija meqjuża bħala wieħed mill-għeġubijeit tad-dinja l-qadima. Bħall-piramidi l-oħra, din inbniet bħala post tad-dfin għar-raba’ dinastija tal-Eġittu. Din il-piramida għadha wieqfa sal-lum u wieħed jista’ jżurha. Ġewwa l-gżira ta’ Rodi konna nsibu statwa gġanteska ta’ Helios, alla tax-xemx. Din kienet għolja madwar tlieta u tletin metru. Din kienet tissejjah Colossus u waqgħet fis-sena 226 qabel Kristu ħtija ta’ terrimot. Il-ġonna tal-Babilonja wkoll kienu meqjusa bħala wieħed mill-għeġubijiet tad-dinja tal-qedem. Dawn kienu ġonna li meta wieħed kien jarahom kien jaħsibhom li huma mdendlin ma’ xi bini u mhux ċatti mal-art minħabba l-mod li tħawlu s-siġar ta’ fihom. Huwa għalhekk li kienu meqjusa bħala għaġeb. Kienu nbnew madwar sitt mitt sena qabel Kristu u raw it-tmiem tagħhom madwar mitt sena wara Kristu. Aktarx li dawn il-ġonna kienu parti minn palazz aktarx tas-Sultan Nabukadnasser II.

Ġewwa Lixxandra fl-Eġittu konna nsibu l-fanal li kien meqjuż bħala wieħed minn dawn l-għeġubijiet. X’fanal kien dan? Qiegħed insejjaħ fanal dak li bl-Inġliż jissejjaħ lighthouse, għaliex Għawdex għandna il-Fanal tal-Ġurdan li bejn wieħed u ieħor iservi għall-istess skop. Aktarx li dan il-fanal, (ta’ Lixxandra mhux ta’ Għawdex) kien inbena minn Alessandru l-Kbir madwar tliet mitt sena qabel Kristu. L-għoli ta’ dan il-bini kien ta’ aktar minn mija u għoxrin metru. Bejn is-sena 956 u l-1323 dan il-bini intlaqat minn tliet terrimoti u fl-aħħar dan l-għaġeb dinji spiċċa mġarraf. Il-mawsilew, jew il-qabar ta’ Ħalikarnassus wkoll kien meqjus bħala wieħed mill-għeġubijiet tad-dinja tal-qedem. Il-post ta’ dan il-qabar illum jinstab fit-Turkija. Dan il-qabar kien mibni għall-Imperatur tal-Persja Mawsolus u għal martu. Dan inbena bejn is-snin 353 u 350 qabel Kristu. Tajjeb ngħidu li minn isem dan l-imperatur bdejna nsejħu l-oqbra mibnija ’l fuq mill-art Mawsilew. Dan il-bini kien għoli madwar ħamsa u erbgħin metru. Dan il-qabar iġġarraf f’terrimot fis-seklu XI. Tajjeb ngħidu li dan huwa l-aħħar binja meqjusa bħala għaġeb dinji antik li waqa’. Illum il-piramida ta’ Giża biss għadna wieqfa.

L-istatwa ta’ alla Żewż li kienet tinstab f’Olimpja kienet għolja tlettax-il metru u wkoll kienet titqies bħala wieħed mill-għeġubijiet tad-dinja. Din kienet skolpita fl-injam taċ-ċedru miksi bl-avorju, deheb u ħaġar prezzjuż madwar is-sena 435 qabel Kristu u kienet tinstab f’tempju ddedikat lil dan l-alla ġewwa Olimpja il-Greċja. Fis-seklu V wara Kristu dan it-tempju nqered u miegħu intemmet ukoll din l-istatwa enormi. L-aħħar binja li kienet meqjusa bħala għaġeb kienet it-tempju Grieg ta’ Artemis. Dan kien binja kbira fil-belt ta’ Efesu, illum fit-Turkija, li ġġarraf u nbena tliet darbiet sakemm fl-aħħar twaqqa’ u kull ma fadal minnu llum huma l-pedamenti. Xi ġebel minn dan it-tempju ttieħed u ntuża fil-knisja ta’ Santa Sofija f’Istanbul.

Għeġubijet tal-lum

Monbarra dawn is-seba’ għeġubijiet tad-dinja tal-qedem insibu wkoll għeġubijiet tad-dinja moderna li llum mhux sejjer insemmihom.

Malta tal-lum

Dawn l-għeġubijiet kienu jissejħu hekk minħabba l-għoli u l-kobor tagħhom. Illum anke f’pajjiżna qisna qegħdin nikkompetu ma’ dawn l-għeġubijiet għax irridu nibnu fil-għoli, nitilgħu ’l fuq għax il-wisa’ mhux biżżejjed. Imma qegħdin naħsbu għal dak li se jiġri ’l quddiem? Spiss qegħdin naraw żewġt idjar jitwaqqgħu u minflokhom jitilgħu xi tmien appartamenti u xi penthouse. Is-servizzi se jkunu jlaħħqu mal-esiġenza ta’ binja bħal din? Il-katusi tad-dranaġġ, pereżempju, se jibqgħu l-istess bħal meta kien hemm żewġt idjar, b’ forsi tmienja jew għaxar persuni fihom meta llum dik il-binja qed tilqa’ fiha tletin persuna jew aktar? L-istess ngħidu għall-ilma u d-dawl. Jien semmejt biss binja ta’ ħames sulari, aħseb u ara waħda ta’ ħamsin!

Dawn huma l-għeġubijiet li qed nibnu llum mhux fil-Greċja antika imma f’Malta moderna fejn kultant qed naraw biss sa mneħirna u mbagħad meta jinqala’ l-gwaj nippruvaw insibu soluzzjoni minflok naħsbu għal soluzzjoni qabel jinħoloq il-gwaj. Jien mhux kontra l-progress, imma kontra n-nuqqas ta’ pjanar sewwa, xieraq u kif suppost.

Fr Reno Muscat

Dan l-artiklu deher f'In-Nazzjon - 30 ta' April 2019