Tal-linja

 

F’Ottubru tas-sena 2016 kont ktibt artiklu bl-isem: “Imwaħħlin fit-traffiku” (In-Nazzjon 15/10/2016) u sewwasew sena wara ktibt artiklu ieħor bl-isem: “Reġgħet bdiet l-iskola – reġa’ beda traffiku” (In-Nazzjon 7/10/2017). F’dawn l-artikli kont issuġġerejt li t-trasport pubbliku għandu jkun b’xejn biex forsi tittaffa l-problema tat-traffiku f’pajjiżna. Dan l-argument kont ktibt dwaru wkoll f’Ottubru tas-sena 2015 (In-Nazzjon 17/10/2015) bl-isem: “Emerġenza traffiku” F’Marzu ta’ dik is-sena wkoll kont ktibt artiklu bl-isem: “B’tal-linja jaqbillek?” (In-Nazzjon 21/3/2015) F’dan l-artiklu kont ktibt hekk: “Jiena nemmen li biex il-Maltin jibdew jużaw il-karozzi tal-linja, is-servizz għandu jkun bla ħlas. Taħsbux li qiegħed nitlef rasi, naf li hemm spejjes kbar involuti. Imma jekk it-trasport pubbliku jkun bla ħlas u n-nies tibda’ tużah aktar, jonqsu l-karozzi privati mit-toroq u għalhekk jonqos il-velenu li joħroġ fl-arja minn dawn il-karozzi. Ladarba jonqos il-velenu fl-arja jonqos anke l-mard u għalhekk il-gvern tonqoslu l-ispiża tal-kura fl-isptarijiet. Il-miljuni frankati jkunu jistgħu jintużaw għat-trasport.” F’dawn l-artikli dejjem xerridt il-ħsieb tiegħi li jekk tal-linja tkun b’xejn il-Malti jerġa’ jibda jużaha. Issa li tabilħaqq tal-linja saret b’xejn qed niddubita kemm kelli raġun fl-argument tiegħi. Illum bdejt nemmen li l-Malti mhux talli ma jużax tal-linja kemm-il darba tkun b’xejn imma lanqas jekk tħallsu ma jirkibha!

X’inhi l-problema

Biex it-trasport pubbliku f’Malta jerġa’ jibda jintuża mill-Maltin hemm għadd ta’ problemi li jridu jiġu solvuti. L-ewwel waħda hija l-effiċċjenza. Bniedem li sejjer għax-xogħol, jew sejjer l-isptar, jew student li sejjer l-iskola jrid ikun moħħu mistrieħ li ser jasal fil-ħin. Jiddispjaċini ngħid li mill-ftit esperjenza li għandi, ġieli aktar kien jaqbilli nimxi sa fejn inkun sejjer milli noqgħod nistenna tal-linja. Kont fuq l-istage ta’ ħdejn il-kappella tal-Museum il-Blata l-Bajda. Ridt immur Ħal Qormi. It-tabella kienet turi li kellha tasal karozza fi tliet minuti. Stennejt u ma waslitx. Bqajt nistenna. Karozzi tal-linja għar-Rabat jgħaddu u lejn Ħal Qormi jew Ħaż-Żebbuġ xejn. Wara xi tliet kwarti kien hemm persuna li qaltli li mhux qed jgħaddu minn hemm għax hemm triq fil-Ħamrun magħluqa! Iva allura t-tabella tad-dawl li tindika l-wasla tal-karozzi tibqa’ tindika li se tasal karozza? Mank daqsxejn ta’ avviż? Bħal ħmar ċempilt ħabib tiegħi u tlabtu jiġi għalija u jwassalni.

Din hija problema waħda. Min jaf kemm hemm aktar.

Qabel u llum

Spiss nisma’ garr dwar is-servizz tat-trasport pubbliku f’Malta u ħafna jgħidulek kemm konna aħjar meta konna agħar.

Sal-bidu ta’ Lulju tas-sena 2011 kellna servizz xejn professjonali imma kien jaqdina sewwa. Tmur fil-venda u ssib karozza tistenniek. Illum il-venda spiċċat u xemx jew xita jkollok tistennieha tasal, titlob li tasal fil-ħin, anzi li tasal l-ewwel ħaġa! Tidħol fl-app tat-trasport pubbliku u jgħidlek li l-karozza tasal fi ftit minuti u donnha li l-karozza tisparixxi għax ma tasal qatt. Ma nafx jekk ġrawx lili biss dawn l-affarijiet. Darba minnhom kont qed nistenna tal-linja fejn il-knisja ta’ San Ġorġ Ħal Qormi. Kienu xil-ħamsa ta’ filgħaxija. Ridt nieqaf il-Blata l-Bajda u nimxiha sa Tal-Pietà. Wasalt fejn kelli nasal ftit wara s-sebgħa. Kien beda jroxx id-dlam! Qabel f’għoxrin minuta minn Ħal Qormi kont tasal il-Belt, illum bid-daħla fil-park and ride tal-Marsa il-ħin twal wisq. Allura min ilumu lil dak li jkun li juża l-karozza privata u tal-linja lanqas iħares lejha?

 Tal-linja l-antiki

Minkejja li l-karozzi tal-linja l-antiki kienu dawk li kienu, għadhom inisslu fina bosta memorji u nostalġija. Titla’ u ssib il-kunduttur bil-basket tal-ġild imdendel minn fuq spalltu għal ma’ ġenbu, jagħtik il-biljett, kultant ibill sebgħu f’ħalqu biex ixarrbu ftit għax il-biljett ikun weħel mal-ieħor ta’ warajh! Iġene ta’ xejn. Inti u tiela’ ssib il-kaxxa għall-biljetti użati u r-rokna tax-xufier magħluqha għaliha. Fuq din ir-rokna tax-xufier xi niċċa bis-sagra familja jew b’xi ktiba bħal ngħidu aħna Verbum Dei Caro Factum Est jew In God We Trust. Daqsxejn ta’ bozza dejjem tixgħel quddiem dik in-niċċa jew kitba. Tpoġġi bilqegħeda fuq seats xejn komdi, tiftaħ it-tieqa jew tagħlaqha jekk tħoss il-bard. Titlob lil Alla li ssib fejn tpoġġi bogħod mill-makna għax jekk ikollok tpoġġi fis-sitijiet ta’ ħdejn ix-xufier għid li se tmut bis-sħana tal-magna. Kultant jitla’ l-inspector u jitolbok il-biljett. Iqatta’ biċċa minnu biex jindika li kollox sew. Meta tasal ma kellek xejn x’jindikalek, trid tkun taf int fejn trid tieqaf, allura tqum u tiġbed l-ispaga li jkun hemm mas-saqaf tax-xarabank biex iddoqq il-qanpiena li hemm ħdejn ix-xufier. Jekk tinzerta fuq wara tal-karozza u din tkun mimlija, tiftaħ il-bieba ta’ wara, li suppost kienet tkun għal xi emergenza u taqbeż minnha.

X’differenza mill-karozzi li għandna llum! Imma naħseb li ħafna jippreferu dawk il-karozzi minn dawn tal-lum. Jekk xejn inisslu fina nostalġija.

Issa li s-servizz tal-linja sar b’xejn, nispera li jiġu rranġati xi nuqqasijiet biex tassew is-servizz pubbliku jkun għall-pubbliku kollu u kulħadd jerġa’ jibda jużah.

 

Fr Reno Muscat

 Dan l-artiklu deher f'In-Nazzjon - 22 ta' Ottubru 2022