Festi sajfin

Meta nidħlu fix-xahar ta’ Ġunju, bla ma rridu moħħna jibda jaħseb fuq ħafna ħwejjeġ. Naħsbu fuq is-sajf li jibda f’ dan ix-xahar, u mas-sajf norbtu l-vaganzi, l-għum, il-baħar, xi barbeque, iljieli barra u ħruġ. Naħsbu wkoll fuq il-fest tal-ibliet u l-irħula tagħna. Dwar dawn tal-aħħar hemm min iħares lejhom b’ ħerqa kbira u hemm min jisħet is-siegħa u l-mument li jkunu waslu.

Il-festa Maltija

L-oriġini tal-festi f’ pajjiżna huwa marbut kollu kemm hu mal-kult Nisrani. Meta l-klassi għanja kellha t-Teatru Manoel u iktar tard it-Teatru Rjal fejn setgħet titpaxxa bil-mużika operistika, il-klassi tal-ħaddiema ma kellha mkien fejn tista’ tisma’ xi ħaġa differenti mid-daqqa tal-kitarri li kienet tisma’ s-sena kollha fil-ħwienet tal-inbid . Għalhekk il-Knisja darba f’ sena kienet toffri lill-klassi proletarja attività differenti marbuta mal-lituġija u mal-qaddis jew qaddisa tar-raħal jew belt.

Irridu jew ma rridux, jogħġbuna l-festi jew ma jogħġbuniex, ikollna nammettu li xi siltiet mużikali li nisimgħu fil-knejjes tagħna matul il-festa huma tabilħaqq opri mużikali li jagħmlu ġieħ lil min kitibhom, lil min jippossedihom u jagħmluna kburin li Maltin bħalna kienu kapaċi joħolqu dak il-ġmiel. Ma rrid insemmi xejn u lil ħadd għax jgħidu li l-paraguni odjużi, allura nistedinkom biex dan is-sajf jekk qatt ma mortu, idduru dawra xi festi hekk imsejħin “ta’ ġewwa”, jiġifieri  ta’ ġol-knisja, u tisimgħu b’ widnejkom stess dak li qed nipprova nfissrilkom. Imbagħad il-ġudizzju agħmluh intom.

Vetrina artiġjanali

Il-festi huma vetrina ta’ artiġjanat Malti. X’ ma tarax fil-festi? Kemm fil-knisja kif ukoll fit-toroq illum naraw opri tal-arti. Ma għadux iż-żmien li t-toroq tagħna jintramaw bil-liedna tal-ħaxix u bi bnadar miġjubin minn fuq xi vapur tal-militar. Illum it-toroq ta’ pajjiżna fil-jiem tal-festa saru juru s-sengħa tal-ħaddiem Malti. Xogħol ta’ injam, skultura, xogħol ta’ ħadid, ferrobatutto, pittura, irħamar, ħjata, induratura u żebgħa. Kollox maħdum bl-akbar sengħa u ħafna mix-xogħol isir b’ xejn mill-volontarji ħabrieka tal-festa matul is-sena kollha.

Ma’ dan kollu jiżdied id-daqq tal-baned, marċijiet, briju u x’ naf jien. Il-marċ tas-sibt filgħaxija, dak li xi wħud isejħulu l-marċ tal-puliti u dak tal-għada filgħodu, li żgur ma jistax jissejjaħ tal-puliti u iktar u iktar . . . . . Is-sorpriża li tkun ilha tiġimaħduma xhur sħaħ. U fl-aħħar u mhux l-inqas, in-nar. Murtali, blalen, beraq, baraxxi, rdieden. Il-livell tan-nar f’ pajjżna wkoll sar wieħed għoli u llum wieħed jista’ jgawdi spettakli pirotekniċi litabilħaqq ipaxxuk. Hawn ukoll ta’ min isellem lil bosta ħaddiema tal-logħob tan-nar li tul is-sena kollha jaħdmu għall-festa, liema festa ma jistgħux igawdu għax waqt li l-poplu jkun għaddej jixxala fit-toroq tar-raħal jew belt, il-pirotekniċi jkunu fl-għelieqi jaħarqu n-nar tal-ajru.

Favur u kontra

Dwar dan kollu li għidna sa issa issib min jabel miegħu mija fil-mija, issib min jaqbel ma’ xi ħaġa minnu u ssib min hu totalment kontra l-festi u ma jarax il-waqt li jieqfu darba għal dejjem. Li jinqatgħu l-festi darba għal dejjem naħseb li hija xi ħaġa impossibli, li lanqas il-Knisja stess ma nemmen li tridha. Li jkun hemm kontroll fuq dak li jsir nemmen li hija l-aktar ħaġa ġusta għal kulħadd. Ma għandhomx jinkisru liġijiet bl-iskuża tal-festa tar-raħal. Jekk hemm ħin stabbilit li fih għandu jispiċċa l-ħruq tan-nar jew id-daqq tal-banda dan għandu jkun osservat u bl-ebda mod ma għandhomisiru eċċezzjonijiet. Dik l-għaqda li tikser ir-regola għandha tinżamm responsabbli ta’ għemilha. Hekk titlob is-serjetà. Hekk isiru l-affarijiet f’ soċjetà ċivilizzata.

Festi oħrajn

Illum il-ġurnata sirna nisimgħu b’ bosta festi oħra li ma għandhomx rabta mal-Knisja. Festa tar-rebbiegħa, festa tal-ħalib, festa tal-frawli, festa tal-ħobż, festa taċ-ċikkulata, festa taż-żejt, festa tal-inbid u aktar festi. Imma dawn xorta ma jilħqux il-livell ta’ xogħol mitlub u lanqas in-numru ta’ parteċipanti li jilħqu l-festi parrokkjali. Bosta drabi dawn il-festi huma mtellgħin minn għaqdiet li huma assoċjati mal-festa tal-patrun. Allura nistgħu ngħidu li bqajna ngħumu fl-istess għadira.

Żewġ festi mħassra

Fr. E. Overend

Fr J. Cilia OFM conv

Mingħajr ma nidħol fil-mertu tal-kwistjoni dwar il-festi taż-Żejtun u ta’ San Pawl il-Baħar nixtieq insellem lil Dun Eric Overend u lil Patri Joseph Cilia Ofm Conv. Kemm hi kerha l-mewt, l-aktar meta tiġi fuq min ikun għadu żgħir u jkun għadu jagħti sehmu fil-komunità. Nitbikkmu quddiem il-mewt. Ma nsibux kliem għax hija misteru. Kif tista’ ssib kliem quddem dawn it-telfiet? Ma nikkummentax jekk id-deċiżjoni li jitħassru l-festi hijiex l-aħjar waħda jew le. Żgur li dwar dawn id-deċiżjonijiet kien hem min qabel u kien hemm min ma qabilx. Ngħid biss li t-telfa ta’ dawn iż-żewġ saċerdoti hija kbira. Tant kbira li tħallina bla kliem.

Festa bla skop

Ma nistax nimmaġina li jkun organizzat party f’ għeluq snin xi ħadd u dan it-tali li jkun għalaq sninu majkunx mistieden għal dan il-party. Ma nistgħux immorru festa ta’ tieġ jekk ma jkunx hemm l-għarus u l-għarusa. Allura kif nistgħu mmorru l-festa tal-qaddis jew qaddisa bla ma naħsbu fihom? L-iskop ewlieni tal-festi Maltin kien li l-profan jgħin lis-sagru. Fil-festi parrokkjali tagħna is-sagru għadnu jingħata preferenza fuq il-profan. Sfortunatament kultant isir propju l-kuntrarju. Jekk irridu tassew nagħmlu festa lill-padrun jew padruna ma nistgħux nibqgħu lura mill-attivitajiet tal-knisja. Festa tar-raħal mingħajr parteċipazzjoni fil-liruġija hija festa vojta, festa pagana, festa bla skop. Huwa tajjeb li niċċelebraw, dejjem kif jixraq, il-festi tagħna imma tajjeb li npoġġu l-ewwel preferenza dak li għalih isiru dawn il-festi.

Fr Reno Muscat OP

Dan l-artiklu deher f' In-Nazzjon tas- 27 ta' Ġunju 2013