F'April

Ninsabu bejn wieħed u ieħor f’nofs ix-xahar ta’ April.

Meta wieħed ikun għaddej minn żminijiet bħal dawn li qegħdin għaddejjin minnhom bħalissa, dak li jkun ikollu ħafna ħin għalih innifsu għaliex l-attivitajiet li konna nimlew il-ħajja tagħna bihom sa ftit ġimgħat ilu waqqfu għal għarrieda. Meta bniedem ikun f’dan l-istat il-moħħ xorta waħda jibqa’ għaddej bil-ħsibijiet tiegħu. U hekk ġrali jien, illum moħħi beda jgħidli biex nikteb xi ħaġa dwar dan ix-xahar li qegħdin fih – April.

Ftit tagħrif

Fil-kalendarju Gregorjan, dak li nużaw aħna u l-parti l-kbira tal-kumplament tad-dinja, ix-xahar ta’ April huwa r-raba’ wieħed, bħalma kien ukoll fil-kalendarju li kienet tuża d-dinja qabel, dak li jissejjaħ il-kalendarju Ġuljan, iżda dan mhux dejjem kien hekk.  Qabel ma Ġulju Ċesari, għall-ħabta tas-sena 46 qabel Kristu biddel il-kalendarju (dak li jissejjaħ Ġuljan li għadna kemm semmejna) kien jeżisti l-kalendarju Ruman. Dan il-kalendarju tbiddel jew aħjar kien aġġornat kemm-il darba. F’verżjoni antika ta’dan il-kalendarju x-xahar ta’ April kien jiġi t-tieni wieħed u kien fih tletin jum. Għall-ħabta tas-sena 450 qabel Kristu dan il-kalendarju kien aġġornat u Jannar sar l-ewwel xahar tas-sena u April ir-raba’ wieħed, biss issa ma baqax bi 30 ġurnata imma tnaqqsitlu waħda. Kien il-kalendarju ta’ Ġulju Ċesari li reġa’ ta lura dak il-jum li kien tnaqqasslu dan ix-xahar. Mal-qalba għall-kalendarju Gregorjan fl-1582 dan ix-xahar baqa’ r-raba’ wieħed u baqa’ wkoll bi 30 ġurnata.

Isem

Afrodite

L-isem ta’ dan ix-xahar hemm min isostni li ġej mill-kelma latina “aperit” li tfisser li tiftaħ. Huwa kkunsidrat li April huwa x-xahar tal-istaġun tat-tkabbir u meta s-siġar u l-fjuri jibdew jagħtu l-ewwel inwar tagħhom. Huwa maħsub ukoll li l-isem tax-xahar ġej mill-isem tal-alla Griega, Afrodite (Aphros).

Tajjeb hawnhekk nagħmlu parentesi ċkejkna. L-alla Afrodite fid-dinja Griega antika kienet l-alla tas-sbuħija, l-alla tal-imħabba, tat-tnissil u tar-rebbiegħa. Bla ma rridu naraw li hemm bosta ħwejjeġ li jorbtu lil din l-alla tal-mitoloġija ma’ dan ix-xahar għaliex in-natura terġa’ tilbes is-sbuħija tagħha wara l-jiem xitwin u qabel ix-xhur kiefra tas-sajf kif ukoll huwa xaħar li fih jitnisslu bosta annimali. Fejn tidħol l-imħabba dan ix-xahar huwa wkoll sinonimu, biżżejjed ngħid il-kliem “April Love” u niftakru kemm f’diska kif ukoll fil-film li jġibu dan l-isem.

Kurżità

April huwa marbut mar-rebbiegħa għalina li noqgħodu f’din ix-xaqliba tad-dinja, imma tajjeb niftakru li mhux għal kulħadd hu hekk. Ix-xaqliba l-oħra tad-dinja, biex nifthemu sewwa, in-naħa tal-Awstralja, April jiġi f’nofs il-ħarifa.

Fis-snin mhux bisestili April jibda fl-istess jum li jibda Lulju u jintemm fl-istess jum li jintemm Diċembru. F’sena bisestili, bħalma hija s-sena li qegħdin fiha, April jibda dejjem bħal Jannar, fil-fatt din is-sena Jannar u April bdew it-tnejn li huma fil-jum tal-Erbgħa. Is-sena l-oħra u s-sena d-dieħla ma jkunx hekk.

Tal-boloh

Hawn min isejjaħ dan ix-xahar bħala x-xahar tal-boloh għax fl-ewwel jum tiegħu isir ħafna ċajt. Din id-drawwa fostna l-Maltin hawn min isejħilha l-Ġifa, fl-Ingiletrra tissejjaħ April fool u fl-Italja Pesce d’April. Dan biss ukoll jurina li din id-drawwa ma hijiex xi ħaġa tagħna l-Maltin biss imma hija mifruxa wkoll il bogħod minn xtutna u aktarx li aħna ħadna din id-drawwa minnhom. Isir bosta ċajt f’dan il-jum anke minn entitajiet li ma tkunx qed tistennieha minnhom, U iva, għal-lum ma jiġri xejn billi niċċajtaw ftit. Imma jkolli ngħid li ħtija ta’ din il-ħaġa April ħa laqam li ma jixraqlu wisq. Għandek tgħid kulħadd xortih fid-dinja, ta’ min tkun tajba u ta’ min tkun ħażina!

Żewġt iqwiel

La qed insemmu x-xorti ta’ dan ix-xahar ħalli nsemmi wkoll qawl Malti li wkoll juri kemm dan l-povru  xahar ma tanx għandu wisq xortih tajba. Dan il-qawl jgħid li April jagħmel il-fjuri u Mejju jieħu l-unuri. Ma hemmx wisq bżonn ta’ spjegazzjoni għal dan il-qawl għax jitkellem waħdu.

Qawl ieħor li jsemmi dan ix-xahar ibiddel ftit mix-xorti kerha li jorbotlu miegħu dan li semmejna. Dan il-qawl jgħid li "Ħruġ Marzu dħul April,ix-xita karru deheb fin". Hawn ukoll ma hemmx bżonn wisq ta’ spejgazzjoni. F’dawn iż-żewġt iqwiel naraw il-pożitività li jorbot miegħu ix-xahar li jiġi qablu u n-negattività li hemm fil-qawl l-ieħor li jsemmi x-xahar ta’ wara April.

April ta’ din is-sena fih il-karatteristiċi kollha ta’ kull April ieħor li ġie qablu, imma għalina li qegħdin ngħixu dawn il-ġimgħat xejn sbieħ se jibqa’ mfakkar bħala xahar li fih issakkarna ġewwa. Imma l-ħin li għaddejna msakkarin ġewwa djarna żgur mhux ħin moħli, ħin mitluf. Dan huwa żmien li tista’ ssib x’tagħmel bħalma sibt jien u ktibt fuq dan ix-xahar.

Fr Reno Muscat

Dan l-artiklu deher f'In-Nazzjon - 18  ta' April 2020