Altruwiżmu

 

Spiss nisimgħu l-kelma Altruwiżmu u forsi ma nirriflettux sewwa dwar it-tifsira tal-kelma. Altruwiżmu ġejja mill-kelma Latina “alter” li tfisser ħaddieħor. L-altruwiżmu jirreferi għall-imġieba ta’ dawk li għandhom il-kwalità morali li jinteressaw irwieħhom f’dawk bħalhom. Dan il-kunċett jista’ jiġi applikat kemm fil-bioloġija, fil-psikoliġija, soċjoloġija, antropoloġija kif ukoll fil-filosofija. L-altruwiżmu huwa sewwasew il-kontra tal-egoiżmu. Id f’id mal-altruwiżmu nistgħu nsibu l-personaliżmu. Il-personaliżmu huwa pożizzjoni intellettwali li tenfasizza l-importanza tal-persuna umana.

Fl-1960, Karol Wojtyła, li aktar tard sar il-Papa Ġwanni Pawlu II, fil-ktieb tiegħu Miłość i Odpowiedzialność li tfisser Imħabba u Responsabilità, kiteb hekk dwar in-norma tal-personaliżmu: “Din in-norma, tgħid li l-persuna hija t-tip ta’ ġid li ma jammettix l-użu u ma jistax jiġi ttrattat bħala oġġett ta’ użu u bħala tali huwa l-mezz li jwassal għall-għan.” Fi kliem aktar sempliċi ngħidu li l-bniedem l-ieħor għandu jkun stmat u maħbub daqshekk innifsek għax bħalek kien maħluq, la iżjed u lanqas inqas.

Aħna negattivi

Kultant aħna l-adulti niġġudikaw liż-żgħażagħ tal-lum. Naħsbu li huma għal kollox differenti minna, huma moħħhom imtajjar, ma jridu jafu b’xejn, huma bla kont, traskurati, għażżenin, permessivi żżejjed, egoisti, moħħom biex ipejpu l-ħaxixa, jittaqqbu, jissniffjaw u elf aġġettiv ieħor. Imma naħseb li ma nistgħux nitfgħu lil kulħadd f’keffa waħda. Forsi verament hawn żgħażagħ li huma kif naħsbu aħna li qbiżna n-nofs seklu, imma fi żmienna kulħadd kien bil-għaqal? Kulħadd kien anġlu jimxi fl-art? Ma kienx hawn taħwid fi żmienna? Drogi kienu xi ħaġa ta’ barra minn hawn? Jekk irridu nkunu ġusti jkollna nammettu li kull ġenerazzjoni fiha t-tajjeb u fiha dak li xi wħud jaraw ħażin.

Biss fil-ġenerazzjoni tal-lum ma nistgħux ninsew is-sens ta’ altruwiżmu li għandha. Araw meta jkun hemm xi attività biex jinġabru fondi għal xi kawża ta’ benefiċenza jew karità. Min ikun fuq quddiem? Iż-żgħażagħ. Bil-fors, huma għadhom fir-rebbiegħa ta’ ħajjithom. L-entużjażmu li għandhom huma ilu li ntefa, jew beda jnenmen fina li pass pass qed noqorbu lejn il-kartanzjan! Tabilħaqq iż-żgħażagħ tal-lum jaħsbu u jaġixxu differenti minn kif konna naġixxu u nirraġunaw aħna, imma ma rridux ninsew li d-dinja nbidlet u l-ħajja li qed jgħixu wliedna lanqas qatt ħlomna biha aħna, ħajja ta’ teknoloġija li qarrbet lill-aktar postijiet remoti tad-dinja u ġabet lill-umanità kollha donnha ġirien.

Għalhekk ma għandniex inkunu negattivi; fost iż-żgħażagħ tal-lum hemm sens ta’ altruwiżmu. Forsi differenti minn kif kien fi żmienna, imma ma nistgħux ngħidu li ma hemmx.

Tislima lil Ramiro

Ma nistax insemmi l-altruwiżmu u ma nsemmix persuna li kienet fuq fomm kulħadd ftit tal-jiem ilu. Qed nirreferi għal Ramiro Mallia. Kienu bosta dawk li kienu jafuh, biss min ma kienx jafu sar jaf bih fit-23 ta Marzu. Aħbar li xxukkjat lil Malta: ġuvni ta’ 19-il sena jitlef ħajtu b’mod traġiku fid-dar tal-ġenituri tiegħu!

Jien inzertajt ħabib antik tal-familja ta’ Ramiro, ilni qrib tal-familja minn ħafna qabel ma twieled Ramiro. Kien it-Tlieta tal-ġimgħa tad-Duluri. Kont qed nagħmel kors eżerċizzi spiritwali mill-knisja ta’ Ġieżu r-Rabat permezz ta’ life streeming. Kont għadni kif wasalt ir-Rabat u pparkjajt. Dlonk ħassejt il-mowbajl jivvibra fil-but. Kien ħabib tiegħi. Weġibt u dlonk tani l-aħbar kerha: “Miet it-tifel ta’ Joseph!” “Liema wieħed?” staqsejt jien imbellah. “Ramiro!” Tlabt lill-Mulej li dak li kont għadni kemm smajt ma kienx minnu, tlabt lil Alla li dak il-ħin kont qed noħlom. Kif jista’ jkun li żagħżugħ li fi ċkunitu rebaħ il-gwerra tal-marda qerrieda tal-kanċer issa jmut hekk? Ma ridtx u ma stajtx nemmen. Iżda din l-aħbar ma kinitx ħolma kerha li ħlomt jien, kienet realtà.

Ramiro Mallia

Qed insemmi lil dan il-ġuvni, li fl-omelija tal-funeral tiegħu ddeskrivejtu bħala “Ġuvni sabiħ minn barra imma ħafna u ħafna isbaħ minn ġewwa”, għax huwa każ per eċċellenza ta’ altruwiżmu. Ramiro rebaħ il-marda li kellu, imma ma qagħadx bi kwietu, dejjem kien jara kif jagħmel biex jgħin lil min ikun għaddej mill-istess sitwazzjoni li għadda minnha hu fi tfulitu. L-għadd ta’ messaġġi pożittivi li nxterdu dwar dan il-ġuvni mal-aħbar ta’ mewtu juru biċ-ċar kemm hawn żgħażagħ b’qalbhom tad-deheb. Il-funeral li sarlu, minkejja r-restrizzjonijiet tal-pandemija li ninsabu għaddejjin minnha, juri biċ-ċar kemm anke fl-2021, għad hawn min lil ħaddieħor ma jarahx bħala oġġett imma jarah bħala bniedem bid-dinjità kollha li tixraqlu. Għad hawn min joffri l-ħin ħieles tiegħu biex jaħdem għal xi kawża ġusta. Ramiro huwa wieħed minn dawn il-każi.

Nemmen li billi hawn aktar żgħażagħ altruwisti, l-inizjattivi li beda Ramiro f’ħajtu ser jibqgħu mexjin il quddiem, issa b’anġlu mis-sema jiġwidahom.

Le mhux kollox ħażin fil-ġenerazzjoni tal-lum. L-altruwiżmu għadna nsibuh.

Fr Reno Muscat

Dan l-artiklu deher f'In-Nazzjon - 11 ta' April 2021