Fejn hu n-Netikett

Hawn min forsi jistaqsi x’ kelma hi din “Netikett”. Hija neoloġiżmu, jew aħjar kelma ġdida li tgħaqqad żewġ kelmiet flimkien. Mill-kelma Ingliża “network” u dik franċiża “etiquette” ħarġet il-kelma “netiquette” li mbagħad bil-Malti ġieli rajtha miktubha “Netikett”. F’ kelma waħda din tfisser kif wieħed għandu jġib ruħu fuq l-internet. Huma sett ta’ regoli li minkejja li ma huma marbuta mal-ebda liġi, jiddixxiplinaw il-komportament ta’ dak li jkun qiegħed fuq l-internet.

Mill-Web 1.0 għall-Web 2.0

Għall-bidu s-servizz tal-internet kien unidirezzjonali, one way traffic, fejn wieħed kien jikteb u ieħor jaqra, fejn wieħed jimposta u ieħor jirċievi. Il-webmaster jitma’ dak li jrid u min jidhol fis-sit elettroniku jiekol minn dak li joffri l-webmaster. Kien żmien li l-internet joffri biss informazzjoni li  tinqara imma ma kellux post għal min ried jirribatti, jinnega jew jopponi dak li jkun hemm miktub. Maż-żmien it-tekonoloġija nbidlet u biex ngħidlu hekk it-triq twessat u saret bidirezzjonali, mhux iktar one way imma two way. Mill-web 1.0 għaddejna għall-web 2.0 u llum nisimgħu wkoll bil-web 3.0 u anke l-web 4.0. Din hija l-evoluzzjoni fil-qasam tat-teknoloġija tal-informatika, dak li nistgħu nsejħulu l-ħobż ta’ kuljum għall-bniedem tat-tielet millenju.

Social Media

Illum permezz tas-social media kulħadd jista’ jsemma’ leħnu. U la bdejna bil-kliem li forsi mhux kulħadd midħla tiegħu, allura nkomplu sejrin. Nisimgħu wkoll bl-alfabetizazzjoni diġitali. Fi kliem ħafif din tfisser li tkun taf tuża t-tekonoloġija moderna. Jaqbel li nkunu nafu nużawha għax inkella nispiċċaw maqtugħin mir-realtà dinjija. Ma jfissirx li kulħadd għandu l-istess kapaċitajiet fejn tidħol id-dinja diġitali, imma l-bażiku huwa importanti li jkun jafu kulħadd, jew kważi kulħadd.

Il-media soċjali llum huma vasti u nsibu social networking, micro blogging, photo sharing, audio jew video, search engines, live casting u aktar. Għażla bla qies ta’ media li tqarribna lejn xulxin u tagħtina l-opportunità li nesprimu lilna nnifisna.

Beppe Grillo u Daphne Caruana Galizia

Daphne Caruana Galizia

Jingħad li ġewwa l-Italja l-aktar blog popolari huwa dak ta’ Beppe Grillo. Grillo juża l-blog tiegħu bħala leħen għall-moviment li waqqaf hu stess, 5 stelle. Huwa jiddikjara li l-blog tiegħu kien l-ewwel magazin online biss. Bosta jidħlu fil-blog ta’ dan il-politiku sempliċiment għall-kurżità, oħrajn biex jinfurmaw ruħhom u oħrajn biex jiktbu xi kumment.

Malta wkoll għandna blogger li fl-opinjoni tiegħi tmexxi l-aktar blog popolari f’ pajjiżna. Qiegħed ngħid għal Daphne Caruana Galizia. Żgur li dan il-blog iżuruh eluf ta’ Maltin, min għax jaqbel mal-kummenti li tħalli l-blogger, min għall-kurżità, min biex jikkritika, min biex jikteb favur u min biex jikteb kontra. Taqbel jew ma taqbilx ma’ Daphne, dlonk tinduna kemm din il-mara għarfet tuża it-teknoloġija web 2.0.  Wieħed ħabib tiegħi qalli li ta’ kull filgħaxija jidħol fil-blog ta’ Caruana Galizia għax hemm ikun jaf mill-ewwel x’ ikun qed jiġri f’ Malta.

Nerġgħu għan-Netikett

Billi llum kulħadd jista’ jikteb u jippubblika li jrid fuq l-internet hawn tidħol il-ħtieġa li nużaw in-netikett. L-internet huwa lok pubbliku u għandu post għal kulħadd għalhekk ħadd ma għandu jabbuża minnu, ħadd ma għandu dritt idejjaq lil ħaddieħor. Sfotunatament ir-realtà hija wisq bogħod mill-etikett mitlub. Kemm kummenti bla sens, kummenti baxxi, kattivi, mimlijin mibgħeda naqraw fuq is-social media! Kont namministra pagna Facebook għalaqtha minħabba kummenti bla sens u mimlijin mibgħeda minn xi persuni li bilkemm għadhom telqu jimxu. Kummenti li joħolqu firda bejn żewġ għadqiet fl-istess parroċċa. U allura nistaqsi: fejn hu n-netikett?

Fr Reno Muscat 

Dan l-artiklu deher f'In-Nazzjon, 12 ta' Lulju 2014