Diżabilità

Illum il-ġurnata il-kuxjenza lejn persuni bi ħtiġijiet differenti minn dawk li normament jaqgħu f’ moħħna kibbret ħafna. Ma nistgħux ngħidu li ilħaqna l-ogħla livell fejn jidħlu servizzi offruti lill-persuni li llum sirna nsejħulhom “b’diżabilità”, imma tal-inqas il-livell huwa ħafna aħjar minn dak li kien ftit għexieren ta’ snin ilu, u dan mhux biss f’pajjiżna iżda fil-pajjiżi żviluppati kollha.

Min għandu diżabilità?

Meta nsemmu nies b’diżabilità dlonk naħsbu f’ dawk li fiżikament ma jistgħux jagħmlu kollox waħedhom. Imma stenna daqxejn, min minna jista’ jagħmel kollox waħdu? Anke jekk illum għandu mnejn li jeżisti xi ħadd li ma għandux bżonn ta’ ħaddieħor biex jgħix ħajtu bla tfixkil, għad jiġi żmien li saħtu tonqoslu u dak li llum jagħmel waħdu jkollu bżonn l-għajnuna biex jagħmlu. Allura f’ kelma waħda nistgħu ngħidu li lkoll kemm aħna għandna d-diżabiltajiet tagħna, min b’ mod u min b’iehor, min bi ftit u min b’ ħafna.

Nuqqas ta’ ħsieb

Fi djarna u fit-toroq tagħna kultant niltaqgħu ma’ inkonvenjenti li jikkawżaw tbatija bla bżonn. Ngħid id-dritt ma kontx nifhem għalfejn l-awtoritajiet ma kienux jagħtu permess li ssir rampa ta’ garage fuq bankina. Illum nifhem li min ikun għaddej minn fuq il-bankina se jinħoloqlu inkonvenjent b’ dik ir-rampa. M’inix nirreferi għal xi persuna li tkun għaddejja minn hemm fuq siġġu tar-roti, imma għal persuna li tkun għaddejja b’ pushchair jew b’ shopping carrier. Bosta drabi dawn il-persuni ma jkunux jistgħu jibqgħu għaddejjin minn fuq il-bankina u jkollhom jinżlu fit-triq biex ikomplu sejrin fejn kienu sejrin. Ġieli t-triq tkun dejqa u traffikuża u għalhek dawn it-talin ikunu esposti għall-periklu.

Każ li dejjem tani fastidu hija rampa quddiem dar tal-anzjani f’ wieħed mill-irħula Maltin. Id-diriġenti ta’ din id-dar għollew il-bankina b' madwar metru biex l-anzjani tad-dar ma jkollomx jinżlu taraġ meta joħorġu. Sa hawn kollox sew, anzi prosit, imma l-gwaj hu li fuq il-bankina inħolqot rampa u min ikun għaddej min hemm jew ikollu jitla’ u jinżel ir-rampa jew inkella jkollu jinżel minn fuq il-bankina u jimxi fit-triq, li minbarra li hija dejqa hija wkoll traffikuża. Issa l-anzjani tad-dar tnaqqsilhom l-inkonvenjent imma l-pubbliku li jgħaddi mit-triq żdiedlu. Ir-rampa li semmejt setgħet issir fuq ġewwa tad-dar u b’ hekk kienet tissolva problema bla ma tiġi kkawżata oħra. Imma sewwa jgħidu l-Ingliżi li Common sense is not so common! Dan mhux biss nuqqas ta’ ħsieb mid-diriġenti tad-dar imma wkoll mill-awtoritajiet li taw il-permess li ssir din ir-rampa. Nittama tal-inqas li din saret bil-permess!

Sajjetta fil-bnazzi

Forsi naħsbu li d-diżabiltajiet  jew nitwieldu bihom jew jaslu fuqna ladarba nixjieħu. Niżbaljaw bil-kbir meta naħsbu hekk. Ngħidu li riħ ta’ siegħa jbiddel qiegħa, u tabilħaqq għax sempliċi inċident fit-triq, sempliċi marda u tinbidillek ħajtek minn lejl għan-nhar. Ħajjitna tista’ tinbidel bħal sajjetta fil-bnazzi.

Amy Camilleri Zahra

Ħabiba tiegħi inbidlitilha ħajjitha bħall-Erbgħa fost il-ġimgħa. Qiegħed nirreferi għal Amy Camilleri Zahra. Din iż-żagħżugħa inbidlitilha ħajjitha f’ daqqa, imma minflok intelqet mal-kurrent bdiet tiġġieled mal-ħajja u jkolli ngħid li rebħitilha. Illum Amy, flimkien ma’ oħrajn, waqqfet għaqda biex anke nies b’diżabilità jkunu jistgħu jgħixu kemm jista jkun bla problemi żejda. Hija qaltli li d-diżabilità hija s-soċjeta li toħloqha għax kieku kull post ikun aċċessibli għal kulħadd ma tibqa’ teżisti l-ebda diżabilità.  U għalhekk nerġa’ għall-mistoqsija li bdejt biha: min minna jista’ jagħmel kollox waħdu? Min minna ma għandux xi diżabilità? Fi ftit kliem allura nistgħu ngħidu li dak li jsir għal dawk bi bżonnijiet speċjali jsir għalina lkoll, għalik u għalija, għax aħna lkoll għandna jew għad ikollna d-diżabiltajiet tagħna.

Fr Reno Muscat

Dan l-artiklu deher fin-Nazzjon, 5 ta' Lulju 2014