Il-Madonna ta’ Lourdes f’ Ħal Qormi

Aħna l-Qormin meta nsemmu Pjazza San Franġisk jiġi f’ moħħna l-misraħ fejn nhar il-Ħamis tal-festa ntellgħu l-istatwa ta’ San Ġorġ taż-żiemel. Fil-verità dak il-misraħ jagħmel parti minn Triq il-Kbira u n-numri tal-bibien jibqgħu sejrin ma’ dawk ta’ Triq il-Kbira. Pjazza San Franġisk hija l-pjazza l-oħra li nsibu ftit passi bogħod minn fejn semmejna diġa. Pjazza San Franġisk hija dik il-pjazza li fiha nsibu l-istatwa tal-Madonna ta’ Lourdes. Skont il-kittieb Qormi, Karmenu Psaila, dak li fl-1937 ħareġ il-ktieb “Il-Knisja Arċimatriċi ta’ Ħal Qormi bil-Ġrajja tagħha”, jgħidilna li din il-pjazzetta fl-antik kienet tissejjaħ il-misraħ iż-żgħir.  Min jaf kemm-il darba ngħaddu minn hemm u lanqas biss nagħtu każ li hemmhekk hemm pedestall bi statrwa tal-Madonna fuqu. Din ma hijiex l-istatwa waħdanija tal-Madonna ta’ Lourdes li nsibu r-raħal,  għalhekk tajjeb ngħidu xi ħaġa dwar dan.

Lourdes fi Franza

Sal-1858 ir-raħal fil-muntanji Franċiżi, Pirinej imsejjaħ Lourdes ftit kienu jafu bih. Kienet iċ-ċkejkna Bernardette Soubirous li bla ma kienet taf kellha tbiddel dan ir-raħal minsi f’ post magħruf mad-dinja kollha. Din it-tifla marradija kellha dehriet ta’ Sinjura liebsa l-abjad b’ faxxa kaħla ma’ ġenbejha. Billi t-tifla kienet marradija u moħħa ftit li xejn kien tajjeb għall-iskola u l-istudju, bosta ddubitaw minn dawn id-dehriet u minħabba f’ hekk kellha tgħaddi minn bosta umiljazzjonijet kif ukoll tbatija. Illum il-Knisja Kattolika tagħraf li f’ dawk id-dehriet kienet il-Madonna li dehret lit-tfajla. Id-devozzjoni lejn dan il-post imxtredet mad-dinja kollha u t-titlu tal-Madonna ta’ Lourdes żdied mal-bosta titli oħrajn li kellna qabel. Anke Malta insibu żewġ parroċċi ddedikati lil Marija taħt dan it-titlu, waħda f’ San Ġwann u oħra f’ Raħal Ġdid, u ma nistgħux ma nsemmux il-kapella ħelwa li nsibu ġewwa l-Furjana u dik li nilmħu sewwasew fuq il-port tal-Imġarr Għawdex li huma wkoll iddedikati lill-Madonna ta’ Lourdes.

Patrimonju f’ Ħal Qormi

Triq San Bastjan

Skont l-inventarju nazzjonali tas-Sovrintendenza tal-Patrimonju Kulturali Malti, fit-toroq ta’ Ħal Qormi konna nsibu 3 statwi li juru lill-Madonna ta’ Lourdes. L-ewwel waħda fi Pjazza San Franġisk, dik il-parti magħrufa bħala sqaq żenqa jew kif inhi imsejħa minn kulħadd “iż-żanqra”, sfortunatament din ma għadiex f’ postha u n-niċċa tinsab vojta. In-niċċa fiha l-pilastri bil-kapitelli ta’ stil Doriku li jżommu fontispizju b’ salib fuqu. Niċċa oħra li turi l-Madonna ta’ Lourdes insibuha fi Triq San Bastjan. Din hija niċċa mill-isbaħ, fiha l-pilastri b’ kapitelli fuq stil Korint u fil-fontispizju naraw skultura li tirrapreżenta l-ispirtu s-Santu. L-arzella tan-niċċa hija wkoll skulturata u fil-pedestall tal-istatwa naraw minqux in-Nome di Maria.

Pjazza San Franġisk 

Fin-nofs ta’ Pjazza San Franġisk insibu l-istatwa tal-Madonna ta’ Lourdes li semmejna fil-bidu. Din tinstab fuq pedestall eleganti b’ erba kerubini fl-erba’ kanturnieri. Il-panewijiet tal-pedestall fihom disinn skulturat.  Illum dan il-pedestall huwa mħolli fuq il-ġebla bil-parti ta’ isfel miksija bil-mużajk. Fl-istatwa hija bajda bil-faxxa ta’ madwar il-qadd tal-Madonna ta’ lewn ikħal. Fuq il-pali ta’ saqajn il-Madonna naraw żewġ wardiet filwaqt li l-Madonna għandha kuruna tar-rużarju f’ idejha – sewwasew kif dehret lil Bernardette Soubirous, Ħarset il-Madonna hija merfugħa ’l fuq lejn is-sema u fuq rasha naraw raġġiera bi tnax-il stilla. Din saret fl-1906 u kienet l-aħħar waħda mill-istatwi l-kbar li nsibu fl-imsieraħ jew it-toroq tal-parroċċa tagħna, sakemm fl-2003 iżżanżnet l-istatwa ta’ San Ġorġ fi Triq il-Ħelsien.  Fis-6 ta’ Frar, 1906 l-Isqof ta’ Malta Pietru Pace żejjen lil din l-istatwa bl-indulġenza ta’ mitt jum għal dawk li jitolbu quddiemha. Madwar il-pedestall insibu kanċell tal-ħadid.

Meta tqis li d-dehriet tal-Madonna ta’ Lourdes seħħew fl-1858 u l-istatwa tal-Pjazza saret fil-bidu tas-seklu XX dlonk naraw li d-devozzjoni tal-Madonna taħt it-titlu ta’ Lourdes ma damx ma wasal Malta u mhux biss wasal, imma nxtered sewwa anke ġewwa raħal twelidna.

Fr Reno Muscat

Artiklu li deher fil-programm tal-festa tal-Każin Banda San Ġorġ Martri Ħal Qormi, 2016