Il-Boqxiex

 

Boqxiex

Illum ftit li xejn għadna naraw mastrudaxxi għax ħafna mill-għamara tad-djar tagħna qed tiġi lesta minn barra l-pajjiż. Biss dan ma kienx il-każ sa ftit għexieren ta’ snin ilu. Il-mastrudaxxa kien element importanti fil-ħajja tar-raħal jew belt mhux biss f’Malta imma madwar id-dinja kollha. Mal-għejbien tal-mastrudaxxa għebet ukoll l-għodda tiegħu u llum uliedna lanqas biss jafu xi tfisser jekk isemmilhom xi għodda antika tal-mastrudaxxa. Insomma qed ngħid għall-mastrudaxxa, imma fil-verità s-snajja kollha kważi spiċċaw minn fostna. Illum kollox isir bil-produzzjoni u l-makkinarju modern u għalhekk intilef mhux biss l-imgħallem imma wkoll is-sengħa tiegħu.

Fost il-ħafna għodda tal-mastrudaxxa konna nsibu il-boqxiex, forma ta’ ċana b’ żewġ pumi fil-ġnub li kien jintuża biex jillixxa xi njama fit-tond. Kien jintuża ħafna minn dak li kien jagħmel ir-roti tal-karettuni. U biex ngħidu d-dritt, illum min għadu jordna xi karettun? Mhux bilfors jgħib bil-mastrudaxxa u miegħu tgħib l-għodda li kien jaħdem biha?

Boqxiex ieħor

Iżda l-kelma boqxiex nużawha għal aktar minn oġġett wieħed. Nużawha għall-għodda u nużawha wkoll għall-flus. Il-flus ġieli smajna min isejħilhom boqxiex. Min jaf kif originat din il-ħaġa? Forsi minħabba l-ammont ta’ ċana li kien jagħmel il-boqxiex meta jkun użat, li xi ħadd kien jimmaġina dik iċ-ċana bħala karti tal-liri? Ma nafx!

Flus

X’ taqbad tikteb dwar il-flus? Il-problema mhux għax ma hemmx x’ tikteb imma li hemm bosta x’wieħed jikteb dwarhom. Hemm bosta proverbi relatati mal-flus: bla flus la tgħannaq u lanqas tbus, bil-flus tista’ tagħmel triq fil-baħar, il-flus huma l-għerq ta’ kull ħażen. Jekk bniedem ikun tat-tajjeb ngħidu li għandu flus kemm jesa’ ġildu imma ngħidu wkoll li l-flus imorru u jiġu.

Dan l-aħħar rajt kitba li tassew laqtitni. Din tirrigwarda l-flus u l-ħajja tagħna. Xi tgħid din il-kitba? Ħwejjeġ sempliċi li bil-ħajja mgħaġġla li ngħixu jaħarbulna.

Bil-flus tista’ tixtri dar imma mhux familja

Tassew li dar tinxtara bil-flus, imma x’jiswa li jkollok dar bla familja? Dar hija tal-ġebel, familja hija tad-demm u l-laħam. L-Ingliżi jiddistingwu minn house għal home, waħda tal-ġebel l-oħra hija l-bejta tal-familja.

Bil-flus tista’ tixtri arloġġ imma mhux il-ħin

Time is money jgħidu l-Ingliżi. Bil-flus ma tixtrix kollox, il-ħin ma jinxtarax, ma tistax twaqqfu, ma tistax tgħidlu jistenna. Tagħmel x’tagħmel il-ħin jibqa’ għaddej u ma kull tektika tal-arloġġ li nkunu xtrajna bil-flus, niftakru li huwa pass inqas mill-mixja tagħna f’din id-dinja.

Bil-flus tista’ tixtri l-kotba iżda mhux l-għerf

Tassew li l-għerf jiġi mil-qari u mill-istudju, biss jekk ikollok librerija mimlija u tkun hemm sempliċiment biex timla l-ixkafef ma jkunu jiswew għal xejn. Socrate kien jgħid li l-kitba hija bħall-pittura, tkellimha u ma twieġbekx. Kien għalhekk li dan il-filosfu kbir qatt ma kiteb xejn u dejjem għallem b’mod orali. Biss imagħad imnalla kitbu dawk ta’ warajh dak li għallem hu għax kieku konna nitilfu t-tagħlim tiegħu kollu.

Bil-flus tħallas lit-tabib imma ma tixtrix is-saħħa

Ma hemmx ħtieġa ta’ bosta kliem biex nifhmu din il-frażi, bil-flus tixtri bosta affarijiet imma s-saħħa bħall-ħin, ma tinxtarax.

Bil-flus tista’ tixtri d-demm imma mhux il-ħajja

Din il-frażi hija simili għal dik ta’ qabilha. Kien hemm żmien li t-tobba kienu jemmu li l-ħajja tal-bniedem hija fid-demm. Ix-xjenza wriet li dan il-ħsieb kien żbaljat. Id-demm importanti imma jista’ jinbidel, biss il-ħajja hija waħda u la tispiċċa tkun spiċċat għal kollox.

Bil-flus tista’ tixtri s-sess imma mhux l-imħabba

Is-sess bħala tpartit mal-flus hija purament prostituzzjoni. Il-prostituzzjoni hija att sesswali għall-flus fejn l-imħabba ma tidħol fl-ebda parti tal-att. Allura att bħal dan huwa att artifiċjali għax is-sess għandu  jkun frott tal-imħabba. Tonqos l-imħabba mill-att u jispiċċa biss att ta’ qliegħ ta’ flus u xejn aktar.

Bil-flus tista’ tixtri l-ward imma mhux ir-rebbiegħa

Minkejja li bil-flus tista’ tirranġa u tixtri ħwejjeġ li bla flus lanqas biss timmaġina, xorta dawn jistgħu jkunu artifiċjali. Bħal fil-każ tal-fjuri, tista tixtri ward meta trid biss ma jfissirx li tkun ir-rebbiegħa, il-ward jikber fis-serra s-sena kollha, ir-rebbiegħa terġa’  tiġi wara li jgħaddu t-tliet staġuni l-oħra.

Bil-flus tista’ tixtri li trid imma mhux l-hena

Diġà rajna li mhux tassew tista’ tixtri li trid. Kulħadd irid ikollu aktar ħin, kulħadd jixtieq ikun b’saħħtu iżda dawn il-ħwejjeġ ma jinxtrawx fil-flus. U ma dawn hemm ukoll l-hena tal-bniedem. Mhux il-flus jagħmlu l-bniedem kuntent imma l-paċi inter ta’ dak li jkun. L-hena tista’ tinkiseb bla ma tħallas sold għaliha. Biżżejjed kumpanija tajba.

Boqxiex! Kemm ħsibijiet minn daqxejn ta’ kelma! Minn biċċa għoda tal-mastrudaxxa spiċċajna nduru dawra magħna nfusna u ma ħajjitna!

Fr Reno Muscat

Dan l-artiklu deher f'In-Nazzjon -  21 ta' Novembru 2020