Bla dubju ta’ xejn l-akbar riforma li wettaq il-Konċilju Vatikan it-tieni kienet dik li l-quddiesa tibda ssir bil-vernakular, jiġifieri bl-ilsien tal-post. Din kienet il-bidla li l-aktar innutaw in-nies għaliex bidliet oħra bdew deħlin fil-liturġija ftit ftit, imma din li tisma’ l-quddies bil-Malti kienet xi ħaġa ġdida. Dawk li bħali twieldu wara l-Konċilju ftit li xejn jistgħu jimmaġinaw quddiesa fejn fuq l-altar kien ikun hemm il-qassis iqaddes u fil-korsija in-nies tgħid it-talbiet tagħha għax minn dak li kien ikun qed jgħid il-qassis ma kienet tifhem xejn. F’ dak iż-żmien il-Knisja ta’ Malta kellha lill-Monsinjur Mikiel Gonzi bħala Arċisqof li mhux biss attenda għall-Konċilju, flimkien mal-Isqof Awżiljarju Emanuel Galea u l-Isqof ta’ Għawdex Ġużeppi Pace, imma ħa interess kbir fil-bidla mitluba mill-istess Konċilju. Il-quddiesa bil-Malti bdiet tista’ tgħid fi żmien li kien għadu għaddej il-Konċilju, billi l-ordni li l-quddiesa tibda ssir bl-ilsien tal-post insibuha fil-Kostituzzjoni Sacrosanctum Concilium promulgata fl-4 ta’ Diċembru, 1963. Bis-saħħa tal-kostituzzjoni dwar il-liturġija mqaddsa, il-Malti sar ukoll l-ilsien tal-Knisja Maltija u fl-1964 beda jintuża fil-quddies u fil-liturġija kollha. Arċisqof Gonzi f’ dik is-sena kien waqqaf il-Kummissjoni Liturġika li fiha kien hemm ukoll is-sehem tal-Akkademja tal-Malti sabiex isiru l-bidliet proposti u jsiru kien għandu jkun.
 |
| Gonzi |
Kien pass għaqli biex il-Knisja tilħaq l-iskop li kellha, jiġifieri li l-poplu jieħu sehem dirett f’ dak kollu li tagħmel. Jingħad li kien hemm xi kontroversji dwar dan il-pass. Malta mhux eċċezzjoni u kien hemm min ma qabilx ma’ dan il-pass. Jingħad li kien hemm min staqsa jekk Alla jifhimx bil-Malti. Jekk tieħu din il-mistoqsija bis-serjetà tazzarda tgħid li din hija ereżija u mhux mistoqsija! Tistaqsi jekk dak li ħalaq l-ilsna jifhimx b’ilsien partikolari! Intant fi żmien l-Arċisqof Gonzi saret din il-bidla mixtieqa u proposta mill-Konċilju. Kemm hu tajjeb li kulħadd jitlob bi lsien pajjiżu!
 |
| Muscat |
Ftit ilu kelli bżonn immur sa Franza. Nafu t-temp fl-Ewropa kemm kiddna dix-xitwa. Kelli l-ewwel titjira fis-7.00 ta’ filgħodu u t-tieni waħda sabiex nasal fejn kelli mmur kienet fl-10.30. am. L-ewwel titjira kellha tkun Bologna- Pariġi, it-tieni Pariġi-Marsilja. Minħabba s-silġ li niżel matul il-lejl ta’ qabel it-titjira ittardjat. U ttardjat mhux ftit, tlaqna minn Bologna sagħtejn tard. Fil-ħin li kelli nkun fuq it-tieni ajruplan konna għadna ma nafx kemm il-elf metru ’l fuq mill-art. Kont se nibda nitħawwad. Kont se nipanikkja. Għajjat lill-wieħed mill-istaff ta’ fuq l-ajruplan sabiex infiehmu x’ kien ġrali. Biex se nkellmu? Bil-Franċiż għax l-istaff kollha Franċiżi. Issa sew! Il-Franċiż li tgħallimt is-sekondarja ilni li nsejtu – imnalla li fil-Kunvent fejn qiegħed hemm Pirjol Kanadiż tal-Quebec u jitkellem il-Franċiż u xi kultant infajjar xi kelmtejn foqra foqra bl-ilsien ta’ Nicolas Sarkozy. Kont xortija tajba li dan il-proxxmu kien jaf jitfa’ xi kelma bl-Ingliż. Minkejja li l-Ingliż tiegħu ma kienx aħjar mill-Franċiż tiegħi, irnexxielna nifthemu. Kont furtunat, imnalla ma gralix l-istess ħaġa f’ Ġunju li għadda fejn fl-ajruport ta’ Frankfurt sibt ruħi quddiem gwardjan Ġermaniż li beda jkellimni imma ma nafx x’ ried!
U jien waqt li kont fuq l-ajruplan għaddieli ħsieb minn moħħi: Illum ninsabu f’ Ewropa magħquda. Jien Malti li ngħix parti kbira mis-sena ġewwa l-Italja li ninsab sejjer Franza. Tliet pajjiżi differenti imma magħqudin politikament. Sifirt bil-karta tal-identità ta’ Malta. Ma kellix għalfejn nuża l-passaport għax kont ser nibqa’ fl-Unjoni Ewropeja. Dawn il-pajjiżi huma wkoll magħqudin fil-munita. Bl-ewro li kelli fil-but bqajt sejjer Franza bla ma kelli bżonn nibdel il-flus bħalma konna nagħmlu sa ftit snin ilu. U allura jekk waqgħu tant fruntieri, jekk neħħejna daqstant barrikati għalfejn għandu jżommna mifrudin l-ilsien? Jekk wasalna biex inneħħu l-fruntieri bejn il-pajjiżi, jekk wasalna biex nużaw munita waħda, għaliex ma għandniex nitgħallmu ilsien komuni? Mhux qiegħed nissuġġerixxi li l-Maltin ma jistudjawx il-Malti jew li t-Taljani jinsew l-ilsien tagħhom, imma qiegħed ngħid li tajjeb kieku kull ċittadin tal-Unjoni Ewropeja jkun jaf jitkellem b-ilsien li jkunu jafu jitkellmuh l-Ewropej kollha. Lanqas ma qiegħed nissuġġerixxi l-Esperanto bħal Zamenhof. Qiegħed ngħid li tajjeb li kull bniedem Ewropew ikun jaf jitkellem bl-Ingliż.
Semmejt l-Ingliż mhux b’ mod egoist, għax aħna l-Maltin għandna lilu bħala wieħed mill-ilsna nazzjonali, imma għax dak huwa l-ilsien l-aktar mitkellem fl-Ewropa tal-lum. Bih tista’ tivvjaġġa fuq l-Internet u bih min hemm u minn hawn tasal kullimkien.
Dan huwa il-ħsieb tiegħi – Muscat. Veru li l-vernakular sewa ta’ ġid kbir fil-qasam ekkleżjastiku, u grazzi għall-Arċisqof Gonzi aħna l-Maltin dlonk addattajna ruħna għall-bidla, imma fil-qasam politku u ekonomiku nemmen li jaqbel li jkollha ilsien wieħed. Mhux il-Latin ta’ qabel il-Konċilju – dak inħalluh għas-solennitajiet, imma l-Ingliż, li huwa t-tieni l-aktar ilsien mitkellem fid-dinja.
Dak kien ix-xogħol ta’ Gonzi – liturġija bil-Malti u dan huwa l-ħsieb tiegħi – ilsien komuni fl-Unjoni Ewropeja. Jekk ħsibtu li se nitkellem dwar il-mexxejja politiċi Maltin skużawni li żvijajtkom! U bilħaqq jekk tridu tkunu tafu x’ irnexxieli nagħmel bil-ftit Franċiż tiegħi u l-ftit Ingliż taż-żagħżugħ tal-ajruplan ngħidilkom ukoll. Illum it-titjiriet tal-ajru saru qishom ir-rotot tal-linja. Titlef karozza tistenna lil ta’ warajha. U jien hekk kelli nagħmel, tlift it-tijira tal-10.30 u stennejt it-tijira tal-4.00 ta’ waranofsinhar. Xejn xejn kelli ftit ħin ingawdi Pariġi wkoll. Kull deni ħudu b’ ġid!
©
Reno Muscat op
02/03/2010
Nessun commento:
Posta un commento