Pont jew mina

Dan l-aħħar kelli bżonn naqsam minn Malta għal Għawdex u sakemm kont qiegħed fuq il-vapur bdejt naħseb dwar il-vantaġġi u l-iżvantaġġi li kieku l-gżejjer Maltin kellhom ikunu magħqudin flimkien permezz ta’ pont jew ta’ mina taħt il-baħar.

Għalija nofs siegħa vapur fl-eqqel tas-sajf ftit tibdilli mill-programm ta’ ħajti. Dan kien l-ewwel vjaġġ tiegħi bejn iż-żewġ gżejjer f’ din is-sena. Iżda dak l-individwu li dan il-vjaġġ ikun irid jagħmlu kuljum ma nagħtihx tort li jaħsibha mod ieħor minni. Għalih nofs siegħa baħar filgħodu u nofs siegħa oħra filgħaxija, tal-inqas ħames darbiet fil-ġimgħa żgur ma hijiex xi ħaġa ta’ pjaċir.

Nemmen li kemm-il darba kellu jinstab mezz biex Għawdex jingħaqad ma’ Malta, l-ekonomija tal-gżira tat-tliet għoljiet tbati, u tbati ħafna għaliex dak li jkun ma jibqax’ jikri flat jew dar ġewwa Għawdex biex jitla’ hemm għal tmiem il-ġimgħa. B’ pont jew mina min ikun jixtieq imur sa Għawdex jaqbad u jmur u jerġa’ lura lejn daru x’ ħin irid bla ma jgħaddi l-lejl hemmhekk. U jekk jibda jsir hekk xi jsir minnhom l-eluf ta’ flats u djar li hemm jinkrew lill-Maltin?

Ftit jiem wara dan il-vjaġġ tiegħi lejn Għawdex, kelli nuża żewġ strutturi li fakkruni f’ dak li kont ħsibt dwaru fuq il-bastiment bl-isem “Ta’ Pinu”.

Minn Malmö għal Copenhagen

Bejn il-belt Żvediża ta’ Malmö u l-belt kapitali tad-Danimarka, Copenhagen hemm faxxa baħar ta’ madwar 12-il kilometru. Dan il-fliegu jissejjaħ Øresund u fuqu llum insibu struttura verament interessanti. Hemmhekk wieħed jista’ jaqsam minn art għal oħra permezz ta’ pont u mina. Jekk wieħed jitlaq minn Malmö jibda b’ pont ta’ 8 kilometri sal- gżira Peberholm u jkompli l-aħħar 4 kilometri minn mina taħt il-baħar. Jekk dak li jkun jibda minn Copenhagen ovvjament it-triq issir bil-kontra.

øresund 

Il-gżira Paberholm hija waħda artifiċjali li nbniet bil-blat li nqata’ biex saret il-mina ta’ taħt il-baħar. Din il-gżira ċkejkna tinsab qrib il-gżira naturali ta’ Saltholm. Hawnhekk bla ma rrid nerġa niftakar f’ Għawdex. Bejn is-snin 1979 u 1995 kellna vapur li jaħdem bejn Malta u Għawdex bl-isem ta’ “Mġarr”. Dan kien vapur li nbena ġewwa d-Danimarka fl-1967 li l-isem oriġinali tiegħu kien “Saltholm”, sewwasew bħal isem din il-gżira, isem li jfisser “Ġżira tal-melħ”.

L-istess bħal każ ta’ bejn Malta u Għawdex, din l-istruttura kienet ilha maħsubha imma kien hemm bosta nuqqas ta’ qbil. Intant ix-xogħol inbeda fl-1995 u kien lest sal-1999. Ix-xogħol ittardja xi ftit minħabba li fil-qiegħ tal-baħar kienu nstabu 16-il bomba tat-Tieni Gwerra Dinjija mhux sploduti. Fl-14 ta’ Awwissu, 1999, il-Prinċep Frederik, l-eredi tat-tron tad-Danimarka u l-Prinċipessa Victoria, l-erdi tat-tron Żvediż, iltaqgħu fuq dan il-pont-mina sabiex jiċċelebraw it-tmiem tax-xogħol fuq din l-istruttura. Il-ftuħ uffiċjali sar fl-1 ta’ Lulju tas-sena 2000 mir-Reġina Margerita II tad-Danimarka u r-Re Karlu XVI Gustav tal-Iżvezja. Is-sena l-oħra użaw dan il-pont-mina aktar minn 7 miljun vettura. Fl-istruttura hemm ukoll linja tal-ferrovija. Meta tgħodd in-numru ta’ persuni li jaqsmu minn art għal oħra, kemm bil-karozzi kif ukoll bil-ferrovija, n-numru jlaħħaq għal madwar 40 miljun ruħ fis-sena.

Mina twila

Lærdal 

Ladarba qed insemmi l-Iskandinavja nibqgħu fl-istess ambjent u nsemmu l-itwal mina għall-karozzi li teżisti fid-dinja. Din tinsab ġewwa n-Norveġja u ġġib l-isem ta’ Lærdal. Din il-mina bdiet tinbena fl-1995 u nfetħet fis-sena 2000. Hija twila 24 kilometru u nofs. Meta kont għaddej minn din il-mina żammejt il-ħin: 21 minuta! Jekk tkun tbati bil-klastorfowbja, jew l-għeluq jaqtagħlek nifsek,  21 minuta tista’ tarahom eternità. Biss biex titnaqqas din il-problema, l-arkitetti ħasbu biex kull 6 kilometri jagħmlu fetħa mdawla. F’ dawn il-fetħiet hemm dawl ikħal fuq u dawl ħamrani fil-baxx. Meta tarahom jagħtuk l-impressjoni li qed tara tlugħ ix-xemx u għalhekk jaqtgħu ftit mill-monotonija ta’ ġewwa l-mina.

Din hija l-itwal mina li minnha jgħaddu l-karozzi għax l-itwal mina li teżisti hija dik li ġġib l-isem ta’ Gotthard Base Tunnel li fetħet fl-1 ta’ Ġunju ta’ din is-sena u sejra tibda taħdem f’ Diċembru ta’ din is-senma wkoll. Din hija mina twila ftit aktar minn 57 kilometru u tinsab ġewwa l-Iżvizzera, biss din il-mina ma hijiex għall-karozzi iżda għall-ferrovija biss.

Lura Malta

Nerġgħu lura lejn pajjiżna. Nifhem u nagħder lil dawk l-Għawdxin li pont jew mina jaħjihom, jagħmilhom ħajjithom aktar faċli, imma mill-banda l-oħra tajjeb naraw x’ impatt negattiv, kemm ekonomiku, soċjali u ambjentali, jista’ jkollha struttura li tgħaqqad liż-żewġ gżejjer prinċipali tagħna. Personalment nemmen li b’ pont jew mina Għawdex ma jibqax dak li huwa llum, jitlef ħafna mill-faxxinu tiegħu, jitlef l-identità tiegħu.

Fr Reno Muscat

Dan l-artiklu deher f' In-Nazzjon - 13 ta' Awwissu 2016