Radd il-ħajr

 

Illum sirna nużaw il-kelma “grazzi”, kelma ġejja mit-Taljan, minkejja li għandna l-kelma tagħna: Inroddlok ħajr! Intant mhux l-għan tiegħi li nikteb argument dwar ilsien pajjiżna għax jekk nibdew mhux ħaġa ħafifa nispiċċaw.

Waqt udjenza ġenerali li kien qed jagħmel il-Papa Franġisku fit-13 ta’ Mejju tas-sena 2015, huwa qal li fil-ħajja tal-familji għandhom jerġgħu jidħlu tliet kelmiet sempliċi li donnha d-dinja nsiethom. Skont Papa Bergoglio l-edukazzjoni bejnietna għandha tkun anke fil-familja u tajjeb nerġgħu nibdew nużaw il-kliem: “Nista’?”, “Grazzi” u “Skużani”. Ejjew inħallu barra l-ewwel u l-aħħar kelma u nirriflettu ftit dwar il-grazzi. Ngħidu wkoll li dak li kien qal il-Papa għall-familji jgħodd ukoll għal kull sitwazzjoni. Fil-fatt il-Papa raġa’ tkellem f’dan is-sens drabi oħra bħal meta fis-sena 2017 ħeġġeġ biex il-kelma “grazzi” nużawha aktar spiss u  fl-aħħar udjenza tas-sena 2020 fejn huwa qal li kieku kulħadd jibda jgħid “grazzi”, id-dinja tkun wisq aħjar.

Apprezzament

Meta bniedem irodd ħajr lil xi ħadd ikun qed juri sens ta’ apprezzament għal xi att li jkun irċieva. Mill-banda l-oħra min ikun qala’ l-ħajr iħoss li xogħlu jkun qed jiġi stmat u apprezzat u għalhekk ma jħosshiex bi tqila biex jekk ikun hemm bżonn jerġa’ jagħmel dak il-pjaċir li jkun għamel. Mill-banda l-oħra jekk bniedem ma jaqlax il-grazzi jibda jħoss li għemilu ftit li xejn ikun sewa allura jaħsibha darba darbtejn jekk ikun hemm bżonn li dak l-att jiġi mtenni.

Ħafna jgħidulek li għamlu dak li għamlu mill-qalb u ma jistenenwx il-grazzi, imma xorta waħda jkun xieraq li jingħatalhom dak il-ġest ta’ ringrazzjament. Dan jgħodd kemm fil-familja, fuq il-post tax-xogħol, fil-passatempi tagħna u allura ngħidu li l-grazzi għandha postha kullimkien. Li nuru l-apprezzament tagħna lejn ħaddieħor mhux biss juri li aħna edukati imma wkoll li nafu li dak li nkunu rċevejna kien ta’ ġid għalina.

Meta tieħu l-grazzi

F’ilsiena għandna espressjoni li tfisser bil-kontra ta’ grazzi minkejja li tintuża l-kelma stess grazzi! Spiss meta naraw nuqqas ta’ apprezzament lejn xi ħidma li nkunu wettaqna ngħidu: “ħadna l-grazzi!”  Sfortunatament jiġru ħafna okkażjonijet fejn nagħmlu xi att li għalih naħsbu li nkunu ser niġu apprezzati iżda minnflik naqilgħu tumakka. Dan jista’ jseħħ minħabba sens ta’ nuqqas ta’ gratitudni. Kultant anke kelma tista turi nuqqas ta’ gratitudni. Ieqaf aħseb ftit u ara kemm-il darba inti stess għamilt xi ħaġa li ħsibt li ser tkun apprezzat u rringrazzjat għax għamiltha imma jew bqajt bla radd ta’ ħajr jew agħar minn hekk qlajt xi ċamata.

Biss hawn tajjeb wieħed jibqa’ sod u  meta jkun jaf li qed jagħmel xi ħaġa sewwa għandu jibqa’ jagħmilha minkejja li jħossu ftit li xejn apprezzat. Ibqa’ ċert li jekk ikollok twaqqaf dik l-attività issib min jinduna. Taqtax qalbek, illum jew għada l-grazzi toħodha b’mod pożittiv u mhux fis-sens idjomatiku li semmejt hawn fuq.

Għax għandi dritt

Hemm min forsi jaħseb li għax servizz għandna dritt għalih ma hemmx għafejn inroddu ħajr lil min jagħmilulna. Le mhux hekk. Id-dritt tiegħi tassew għandi nieħdu imma li nrodd ħajr lura huwa dritt ta’ min għamilli dak li jien għandi dritt għalih. Ma rridux ninsew li l-ħajja fiha d-drittijiet u d-doveri. Tassew li meta trodd ħajr aktar tkun qed tagħmel ġest ta’ edukazzjoni milli dover, imma ma nagħmlux ħażin jekk ir-radd ta’ ħajr nibdew inqisuh bħala obbligu, bħala dover tagħna anke meta nirċievu servizz li nkunu ħallasna għalih jew li jkollna kull dritt għalih. Kelma kull ma tmur fin-nofs, għid “grazzi” jew “thank you” kif ngħidu spiss aħna l-Maltin. B’din id-daqsxejn ta’ kelma lil dak li qdiek tferrħu u turi li s-servizz li tak kien apprezzat. Darba oħra meta tmur għal dak l-istess servizz tinqeda aħjar żgur. Mela niftakru li jekk servizz huwa bi dritt tagħna, ma’ dan id-dritt hemm id-dover ta’ gratitudni min-naħa tagħna.

Ħajja mgħaġġla

Tassew li qed ngħixu f’dinja mgħaġġla u forsi l-ħafna xogħol li nitgħabbew bih inaqqsilna l-ħin għal xulxin, imma ma għandux inaqqasillna l-edukazzjoni. Ma għandniex nieħdu li ħaddieħor kif jgħidu l-Ingliżi for granted, hekk qisu xejn mhu xejn. Nofs ta’ kelma mhux se ttelliffna wisq ħin imma tista’ tibdel il-burdata ta’ bniedem

Fr Reno Muscat

Dan l-artiklu deher f'In-Nazzjon - 23 ta' April 2022