Ħin ħieles

Aktarx li matul ix-xhur tas-sajf dak li jkun ifittex iktar li joħroġ mid-dar u jsib xi post fejn ikun jista’ jqatta’ xi ftit ħin, fejn jgħaddi l-ħin liberu tiegħu. Imma mhux kulħadd għandu ħin għalih innifsu. Qabel kont tisma’ min jgħidlek li kien qiegħed jagħmel xi biċċa xogħol biex jgħaddi siegħa żmien jew biex joqtol il-ħin jew biex jehda. Illum aktar nisimgħu min jgħid li ma għandux ħin. Imma b’ xorti tajba għad hemm min għad għandu ħin liberu u jużah sewwa.

Volontarjat

Minkejja li dan il-qasam ma huwiex marbut max-xhur tas-sajf, imma t-temp ikun jippermetti li jsiru aktar attivitajiet ta’ ħidma volontarja b’ risq għaqdiet filantropiċi, soċjali jew oħrajn. Isiru għadd ta’ maratoni b’ għanijiet nobbli. U min jorganizza dawn il-maratoni? L-organizzaturi huma bosta drabi volontiera li jaħdmu mill-qalb fil-ħin ħieles tagħhom sabiex l-attività li jkunu sejrin jorganizzaw tkun suċċess u tħalli l-frott mixtieq. Ħafna mix-xogħol ikun sar qabel, bla ma jidher, fil-ħin liberu tal-volontiera u bla ebda daqq ta’ trombi. Dan huwa mod ta’ kif xi wħud jgħaddu l-ħin ħieles tagħhom.

Safar

Illum daħlet sewwa d-drawwa li l-postijiet tax-xogħol jagħlqu għal ġimgħatejn fis-sajf. Is-Shut down sar mistenni minn ħafna u ħafna ħaddiema. Dawn il-jiem hemm min ikun qiegħed jistenniehom sabiex jagħmel xi safra barra minn Malta. Illum il-ġurnata is-safar sar iktar faċli minn qatt qabel. Tista’ tippjana minn qabel il-ġita tiegħek, fejn trid iżur, fi x’ħin titlaq u fi x’ħin terġa lura, xi tmur iżżur u nsomma tista’ tlesti kollox minn fuq l-internet. Hemm imbagħad dawk li jippreferu jingħaqdu ma xi grupp għal ġita organizzata minn agenzija.

Jien nara differenza kbira bejn is-safar tal-Maltin u s-safar tat-Taljani. Qiegħed insemmi t-Taljani għax magħhom ngħix għaxar xhur mis-sena u ġieli mort vaganzi magħhom. Aħna nippreferu nduru u niskopru bliet, mużewijiet u dak kollu li toffri l-art li nkunu qegħdin inżuru. Għandi l-impressjoni li t-Taljani iktar iħobbu jitnikkru meta jkunu msiefrin. Iqumu tard, jieħdu kolazzjon twil u jibdew argument fuq dik u fuq l-oħra sakemm isir il-ħin għall-pranzu. Filgħaxija jippreferu jsibu post bilqegħda f’ xi pjazza jew ma’ xatt il-baħar milli joqgħodu jimxu. Ma nistax niġġeneralizza, imma sħabi Taljani hekk jagħmlu. Aħna l-Maltin inħobbu nduru aktar.

Sport

Is-sajf jista’ jkun ukoll żmien fejn fil-ħin liberu wieħed jipprattika xi sport. Minkejja li xi attivitajiet sportivi jieqfu fix-xhur tas-sajf minħabba s-sħana hemm sport ieħor li jsir f’ dan iż-żmien. Tajjeb li wieħed jieħu l-opportunita’ u jipprattika xi tip ta’ sport matul il-ħin liberu tas-sajf. U jekk wieħed jibda fis-sajf ikun jista jkomplu wkoll wara.

Fit-toroq Maltin

Kont qiegħed fit-tieqa ta’ kamarti, fil-kunvent tal-Birgu. Barra t-triq kien hemm attivita’ sħiħa. Kienet għaddiet il-festa ta’ San Lawrenz u kienet riesqa l-festa ta’ San Duminku. Grupp ta’ żgħażagħ kien qiegħed iżarma l-armar tal-festa għax issa kienet għaddiet u grupp ieħor kien qiegħed jarma għall-festa li riesqa. Kemm xogħol jagħmlu fil-ħin ħieles tagħhom dawn it-talin! Kemm sigħat mill-ħin liberu tagħhom jgħaddu dawn iż-żgħażagħ u adulti matul is-sena kollha sabiex fil-ġimgħa tal-festa jsebbħu t-toroq tal-belt jew raħal tagħhom. U hawn ma nistgħux ma nsemmux il-baned. Kemm bandisti jipprattikaw matul is-sena kollha u fis-sajf ipaxxuna bin-noti tal-marċi? Tassew li hemm bandisti li jitħallsu tas-servizz li jagħtu, imma żgur li bosta minnhom iktar jaraw il-gost li jagħtu u li jieħdu milli dawk il-ftit ewro li jaqilgħu wara tant sigħat ta’ daqq.

L-Etika tal-loisir

Fl-ambjent soċjoloġiku niltaqgħu mal-hekk imsejħa etika tal-loisir. Il-loisir huwa ħin ta’ svog, il-ħin fejn wieħed jagħmel xi ħaġa għalih innifsu. Dan ma huwiex ħin moħli imma ħin tagħna li ħaddieħor tefa’ għajnejh fuqu. Din it-teorija ħareġ biha il-filosofu Edgar Morin. Huwa jgħidilna li llum il-ħin liberu tagħna huwa mmexxi mill-konsumiżmu. Il-konsumiżmu joffrilna attivitajiet għall-ħin liberu tagħna, joffrilna logħob li jew joħdilna mill-ħin ta’ xi attività oħra jew jimlielna l-ħin liberu tagħna. Fl-aħħar mill-aħħar l-iskop ta’ min joffrilna dan id-divettiment huwa li jaqla’ xi ħaġa tal-flus. Din hija l-etika tal-konsumiżmu u din hija l-etika tal-loisir. Araw ftit kemm ikun hemm persuni jistennew tal-linja u joħorġu l-mowbajl u jibdew jilgħabu xi logħba fuqu. Jekk wieħed ikollu smartphone aktarx jidħol fl-internet sakemm tiġi tal-linja. Wieħed għandu mnejn ikompli jilgħab anke fuq tal-linja sakemm jasal fejn għadnu jasal.  Din hija l-etika tal-loisir fil-prattika. Sakemm bniedem qiegħed jistenna li jasal xi mkien jokkupa ruħu b’ xi ħaġa, u minn din il-ħaġa jkun hemm min jagħmel il-qliegħ. F’ dan il-każ il-qliegħ huwa mifhum għall-fatt li bniedem ikun xtara l-mowbajl u jekk jaqbad l-internet ikun qiegħed iħallas tas-servizz.

Anke fejn jidħlu l-vaganzi din l-etika saret tilgħab parti mportant. Illum qegħdin inkunu offerti vaganzi li minflok ma jagħtuna ħin ta’ mistrieħ joffrulna attività 24 siegħa kuljum sebat ijiem fil-ġimgħa. Fejn qabel konna mmorru vaganzi biex nistrieħu llum irridu żmien ta’ mistrieħ wara li niġu lura mill-vaganzi. Il-konsumiżmu u l-etika tal-loisir dak li huma!

Kemm hu tabilħaqq  ħin ħieles?

Issib min jgħidlek li b’ dawn l-argumenti nispiċċaw li mhux tassew li l-bniedem għandu ħin ħieles għax persuna tkun marbuta ma’ attività li tokkupalha l-ħin li suppost ikun iddedikat għaliha stess. Fil-fatt mhux hekk. Ix-xogħol ta’ volontarjat, is-safar, l-isport, ix-xogħol għall-festi Maltin u dak kollu li jsir fil-ħin ħieles tagħna ma għandux jorbotna, ma għandux iġibna skjavi tiegħu imma għandu jservina biex inbiddlu ftit mir-rutina ta’ kuljum, għandu jservina biex fih nirrilassaw.

Fr. Reno Muscat OP

Dan l-artiklu deher f' In-Nazzjon tat-22 ta' Awwissu 2013