L-għerf

 

Kultant tibda tisma’ lil xi ħadd jitkellem jew issegwi xi argument l-akar fuq il-media soċjali u tinduna li hawn min jaħseb li skopra d-dinja. Ħafna drabi argumenti bħal dawn ikunu frott ta’ għaġla u nuqqas ta’ riflessjoni. L-għaref idum jaħseb qabel jiftaħ fommu u kultant jisma’ biss u fommu jibqa’ magħluq. Xejn ma hu ġdid taħt il-kappa tax-xemx u l-għaref din il-ħaġa jafha sewwa.

Tabella

Darba kont għaddej minn Corso Vittorio Emanuele fil-Belt ta’ Ruma u f’vetrina ta’ ħanut rajt tabella li baqgħet quddiem għajnejja sal-lum. Fuq din it-tabella kien hemm miktub “A volte è meglio tacere e sembrare stupidi che aprir bocca e togliere ogni dubbio” li tfisser : kultant aħjar nisktu u nidhru qisna boloh milli niftħu ħalqna u nneħħu kull dubju. Dan il-kliem kien qalu l-poeta u drammaturgu Irlandiż Oscar Wilde.

Dan huwa kliem mimli għerf kemm-il darba wieħed jifhmu. Hawn l-awtur mhux qed jgħidilna biex ma niftħux fommna, imma fejn ma nifhmux ma niżżattux u nħallu lil min hu kompetibbli biex jitkellem għax jekk nilbsu żarbun mhux tagħna ħafna drabi nitfixklu u nitġerbu u naqgħu għaċ-ċajt. Kieku dan il-parir jieħduh ħafna minn dawk li spiss jaqbdu argumenti banali fuq il-mezzi tal-media soċjali, kieku jkollna ħafna anqas battibekki bla

Kitba

Fil-Latin hemm proverbju li jgħid: “Verba volant, scripta manent” - il-kliem itir imma l-kitba tibqa’. Dan il-kliem huwa attribwit lis-Senatiur Caius Titus indirizzat lis-Senat Ruman. Tabilħaqq li l-kliem itir mar-riħ u jsir duħħan, jitlef is-saħħa tiegħu, jintemm, iżda l-miktub jibqa’. U propju għax il-miktub jibqa’ wieħed għandu joqgħod attent x’jikteb għax ladarba jkun hemm l-iswed fuq l-abjad ħadd ma jkun jista’ jħassru. Dak li tkun ktibt ktibt! Dan huwa kliem Ponzju Pilatu meta wara li kkundanna lil Ġesù Kristu għall-mewt, kiteb li dak kien is-sultan tal-Lhud. Meta qalulu biex jibdel dik il-kitba qalilhom: “Issa li ktibt ktibt!” (Ġw 19, 22). Għandu mnejn li Pilatu bil-kitba tiegħu ried jiżżuffjetta bil-Lhud. Forsi ried jgħidilhom: “Qed tarawh lil dan il-bniedem fuq is-salib? Dan huwa s-sultan tagħkom. Taħsbu li ser tirbħu kontra l-qawwa ta’ Ruma b’sultan bħal dan?” Pilatu baqa’ ma bidilx dik il-kitba minkejja li talbuh jibdilha għax kieku għamel dak li talbuh il-Lhud kien jidher bħala bniedem dgħajjef, li l-ewwel kiteb ħaġa u fuq insistenza ta’ nies taħt il-ħakma tiegħu bidel kitbietu. Għandu mnejn kieku bidel dik il-kitba Pilatu kien jibqa’ msemmi għal dan il-pass lura li kien għamel.

Qed taraw kemm hi importanti l-kitba u kif il-miktub jibqa’ għal dejjem?

Bla kitba

Sokrate

 Filosofu kbir magħruf bħala wieħed mill-ħallieqa tal-filosofija morali kien Sokrate. Minkejja l-għerf kbir tiegħu huwa ma ħalla xejn bil-miktub. Allura nistħajjel tistaqsu: “Mela kif nafu x’għerf xandar ladarba ma kiteb xejn?” Nafu bl-għerf ta’ dan il-filosofu minn Ateni grazzi għall-kitbiet li ħallewlna d-dixxipli tiegħu fosthom Platun. Dan l-imgħallem għaref kien jgħid li l-kitba hija bħall-pittura, tħares lejha u tibqa’ statika, ma tiċċaqlaqx, tkellimha u ma twieġbekx lura. Allura huwa kien jgħallem bil-kliem biss. Sokrate għex aktar minn erba’ sekli qabel Kristu imma kien avvanzat ħafna fl-ideat tiegħu dwar il-modi tat-tagħlim. Il-lezzjonijiet tiegħu kienu jkunu forma ta’ diskussjoni fejn dak li jkun kien ikollu l-opportunità jesprimi l-opinjoni tiegħu, fejn jaqbel jew fejn ma jaqbilx. Is-suċċess tat-tagħlim ta’ Sokrate jitkellem waħdu għalih! Tassew li hu ma ktieb xejn imma dawk li tgħallmu mingħandu ħallewlna ħafna mill-għerf li tgħallmu minnu.

Kulħadd għaref

Minn meta l-bniedem jibda jħaddem il-fakultà tar-raġuni, jibda jistaqsi ħafna mistoqsijiet: Kif? Meta? Min? Għalfejn? U elf mistoqsija oħra. Mit-tweġibiet li ningħataw nibnu l-għerf tagħna. Kulħadd jista’ jkun għaref f’xi ħaġa. Bidwi li forsi lanqas jaf jikteb ismu jista’ jkun għaref u jgħidlek pass pass kif żerriegħa tinbidel f’siġra, ħaġa li professur tal-università għandu mnejn ma jkunx jafha. Għax kulħadd jista’ jkun għaref f’xogħlu sakemm dan jagħmlu tajjeb u minn qalbu. L-għerf ta’ kulħadd idawwar id-dinja. Ma jistax ikun li kulħadd ikun ħaddiem tal-id u lanqas ma jista’ jkun kulħadd ħaddiem tal-pinna. L-għerf taż-żewġ partijiet huma meħtieġa ndaqs. Għalhekk nikkonkludi li kulħadd jista’ jkun għaref sakemm ma joħroġx il barra minn triqtu, mill-ambitu tiegħu għax propju hemmhekk jbda l-għawġ meta bniedem ma jżommx postu u jibda jara kbir.

L-għerf ma huwa xejn għajr il-ħila li taħseb u taġixxi mill-frott tal-esperjenza li tkun ksibt fil-ħajja. L-għerf iwassal lill-bniedem biex jiġġudika sewwa bla ma jxaqleb lejn l-ebda naħa. L-għerf huwa virtù li jinkiseb biż-żmien u bis-sabar.

Fr Reno Muscat

Dan l-artiklu deher f'In-Nazzjon - 15 ta' Mejju 2021