Father Christmas

Ix-xwejjaħ bid-daqna bajdanija, liebes ilbies ħamrani, li jidħol fi djarna kull 24 ta' Diċembru, huwa maħbub madwar id-dinja u magħruf b'ħafna ismijiet: Father Christmas, San Nikola jew Santa Klaws. Dan huwa karattru li nsibu f'ħafna kulturi fejn hemm it-tradizzjoni tal-Milied, l-aktar fil-Punent, kif ukoll fil-Ġappun u partijiet oħra tal-Asja tal-Lvant.  Minn fejn ġie u xi storja għandu?

Il-verżjonijiet kollha ta’ Santa Klaws li niltaqgħu magħhom fil-pajjiżi li jitkellmu bl-Ingliż, ġejjin prinċipalment mill-istess figura storika: San Nikola, isqof ta’ Mira, illum Demre, belt li tinsab fit-Turkija. Illum dan il-qaddis huwa aktar marbut mal-belt ta’ Bari u għalhekk insejħulu San Nikola ta’ Bari. Il-laqam Santa Klaws ġej minn Sinterklaas, l-isem Olandiż għal San Nikola.

San Nikola

San Nikola huwa wieħed mill-aktar qaddisin meqjumin u maħbubin fid-dinja. Ftit li xejn hu magħruf dwar it-tfulija tiegħu. L-ewwel li tkellem dwaru kien patri Grieg, Arkimandrita Mikiel, fis-seklu 8. Il-karità u l-kastità huma ż-żewġ virtujiet li jiffurmaw l-isfond għal wieħed mill-aktar episodji famużi ta’ ħajtu. Tabilħaqq, l-artisti, speċjalment dawk tal-Punent, ġew ispirati minn dan l-episodju biex jidentifikaw is-simbolu li jikkaratterizza lil dan il-qaddis. Fil-fatt, meta tara statwa jew pittura li turi isqof qaddis tal-antikità, faċli tiżbalja min hu dak il-qaddis. Jista’ jkun San Bażilju, San Bjaġju, San Girgor, Sant Ambroġ jew Santu Wistin ngħidu aħna.  U tabilħaqq huwa hekk għax anke f'kotba ta' kwalità artistika għolja, dawn l-iżbalji spiss jinstabu. Madankollu, id-devot ta’ San Nikola għandu sinjal infallibbli biex dlonk jintebaħ jekk huwiex San Nikola jew wieħed minn dawn il-qaddisin l-oħra. Isqof li għandu tliet blalen tad-deheb f’idu jew ħdejn riġlejh huwa żgur San Nikola u bl-ebda mod ma jista’ jkun qaddis ieħor. It-tliet blalen tad-deheb huma fil-fatt deformazzjoni artistika tal-boroż mimlija muniti tad-deheb, li huma fiċ-ċentru ta’ din l-istorja.

L-istorja

Issa nimmaġina li dħaltu fil-kurżità biex tkunu tafu l-istorja li qed insemmu. L-episodju jseħħ f’Mira, belt mal-baħar madwar mitt kilometru bogħod minn Patara, fejn Nikola x’aktarx kien mar joqgħod mal-ġenituri tiegħu. Darba wasallu tagħrif li familja kienet għaddejja minn żminijiet diffiċli. Sinjur, li kien waqa' f'faqar kbir, iddisprat li ma jistax joffri żwieġ deċenti lil uliedu bniet, kien issuġġerielhom li jipprostitwixxu lilhom infushom sabiex jiġbru biżżejjed flus għat-tieġ.

Malli sema’ proposta bħal din, Nikola ddeċieda li jintervjeni, u li jagħmel dan skont il-parir evanġeliku: ħalli idek ix-xellugija ma tkunx taf x’qed tagħmel il-leminija. Fi kliem ieħor, ried jagħmel att ta’ karità, mingħajr ma n-nies ikun jafu x’għamel. Il-virtù tiegħu kellha tkun magħrufa biss minn Alla u mhux mill-bnedmin. Għalhekk iddeċieda li jwettaq il-ħsieb tiegħu bil-lejl. Geżwer xi muniti tad-deheb f’borża tad-drapp, telaq mid-dar u wasal id-dar ta’ missier dawn il-bniet. Meta resaq lejn it-tieqa, għadda idu mill-gradilja u tefa’ l-borża ġewwa. Il-ħoss tagħhom qajjem lill-missier it-tfajliet, li ġabar il-flus u bihom organizza ż-żwieġ ta’ bintu l-kbir. Meta Nikola ra li l-missier kien uża tajjeb il-flus li kien tah, ried jirrepeti l-ġest. Għalhekk din l-istorja ġrat għat-tieni darba sabiex iżżewġet ukoll it-tifla l-fustanija. Issa l-missier kellu kurżità kbira biex isir jaf min kien dak il-benefattur u għalhekk meta waslet biex it-tifla ż-żgħira tieħu l-istat tagħha, kien jibqa’ mqajjem. Meta Nikola mar jitfa’ t-tielet borża bil-flus, il-missier ħareġ jiġri minn daru u ftit wara sab lil Nikola. Il-qaddis talbu biex ma jgħid xejn lil ħadd dwar dawn l-għotjiet, biss ladarba nafu b’dawn il-fatti aħna sinjal li l-missier xi darba jew oħra fetaħ ħalqu!

Din hija biss waħda mill-istejjer marbutin ma’ dan il-qaddis, hemm oħrajn imma llum din biżżejjed biex nifhmu r-rabta ta’ San Nikola u Father Christmas.

U Father Christmas?

Hawn naraw kif bdiet id-drawwa tat-tqassim tar-rigali minn Father Christmas. Il-ħwejjeġ li narawh liebes illum oriġinaw minn ħwejjeġ ta’ isqof. Il-kapott kien il-pjaneta filwaqt li l-barnuża evolviet mill-mitra li jilbes isqof fuq rasu. Il-Father Christmas oriġinali Brittaniku, kif muri fis-seklu 17, kellu daqna, iżda ma kinitx bajda u l-kulur tal-ħwejjeġ tiegħu kien aħdar u mhux aħmar. Jingħad li kienet kumpanija li tipproduċi xarba popolari li biddlet il-lewn tal-libsa ta’ Father Christmas billi l-aħmar kien u għadu marbut ma’ din il-kumpanija multinazzjonali. Għandek tgħid id-dinja tal-kummerċ tidħol kullimkien! Hu x’inhu dan huwa l-mod kif oriġina dan il-karattru hekk marbut mal-Milied.

San Nikola kien, u għadu, figura ta’ ispirazzjoni kbira tant li minkejja li l-belt fejn twieled issa hija fil-biċċa l-kbira Musulmana, u għalhekk ma jkunx iċċelebrat il-Milied, xorta waħda jiċċelebraw il-figura ta’ Santa Klaws.

Fr Reno Muscat

Dan l-artiklu deher f'In-Nazzjon - 23 ta' Diċembru 2023