Settembru

Tiskanta kif igerrbu l-jiem. Dawn isiru ġimgħat u dawn jinġemgħu f’xhur! Għadna kif bdejna x-xhar ta’ Settembru, xahar li hemm ħafna xi tgħid dwaru.

Ismu

L-isem ta’ dan ix-xahar ġej mill-kelma Latina septem li tfisser is-seba’. Illum għandna mnejn nitħawdu jekk insejħu lil Settembru s-seba’ xahar għax fis-sewwa huwa id-disa’ wieħed tas-sena. Tajjeb niftakru li meta ġie mogħti l-isem lil dan ix-xahar ma kienx jintuża l-kalendarju Gregorjan li nużaw aħna imma dak Ruman li kellu l-bidu tiegħu f’ Marzu. Jekk ngħoddu x-xhur minn Marzu naraw li tabilħaqq Settembru jiġi s-seba’ wieħed.

Il-kalendarju li nużaw aħna illum u l-parti l-kbira tad-dinja jissejjaħ Gregorjan. Dan beda jintuża f’Ottubru tas-sena 1582. Jissejjaħ Gregorjan għall-Papa Gregorju XIII li ordna li jibda jintuża dan il-kalendarju li huwa aktar preċiż minn dak Ġuljan, li kien jintuża qablu. Iżda ejjew naraw xi ħaġa dwar Settembru.

Tmiem is-sajf

Dan xahar huwa magħruf ħafna għar-riħ isfel. Minkejja li s-sajf jispiċċa f’dan ix-xahar, xorta waħda s-sħana tkun għadha fl-aqwa tagħha. Mhux darba u tnejn li dan ix-xahar tana xi maltempata tajba. Billi jispiċċa s-sajf u tidħol il-Ħarifa, jkun hemm ċaqlieq fl-arja. Kurrenti ta’ pressjoni baxxa ġieli jiltaqgħu ma dawk ta’ pressjoni għolja u jiġi kkawżat il-maltemp.

Imma ejjew ma nkunux daqshekk pessimisti ma’ Settembru. Dan huwa x-xahar li joffrilna s-sabiħ ukoll. Huwa wkoll xahar importanti ħafna għalina l-Maltin. Fih niftakru f’żewġ ġranet ta’ glorja. It-8 ta’ Settembru huwa jum ta’ rebħa doppja. L-ewwel ma niffesteġġjaw f’dan il-jum hija r-rebħa li l-Kavallieri flimkien mal-Maltin kellhom fuq l-armata Ottomana fl-1565. Ma kienx assedju taċ-ċajt. Malta ma kinitx kif inhi llum, kienet imperrċa, miftuħa għall-għadu, iżda l-qlubija u d-determinazzjoni tal-Maltin u l-mexxejja tagħhom tat rebħa li għadna niċċelebrawha bil-kbir sal-lum. Dan l-istess jum ifakkar ukoll tmiem it-tieni gwerra dinjia, ir-rebħa tal-Alleati fuq il-Faxxiżmu u n-Nażiżmu. Għal darba oħra l-Maltin flimkien mal-mexxejja tal-gżira, issa mhux aktar il-kavallieri ta’ San Ġwann imma l-qawwiet Brittaniċi, ħarġu rebbieħa. Jum ieħor ta’ ġieħ u ta’ importanza kbira f’Settembru huwa Jum l-Indipendenza ta’ Malta. Dan kien pass storiku fejn pajjiżna sar stat. Dejjem  kien jiddependi minn xi ħakkiema barranin, fil-21 ta’ Settembru tas-sena 1964 Malta sabet postha fuq il-mappa tad-dinja bħala stat. Il-Maltin ma baqgħux aktar sudditi imma saru ċittadini. Dan kien l-ewwel pass fl-istorja sovrana ta’ Malta, pass li warajh saru oħrajn biex illum aħna dak li aħna.

Lura lejn l-iskola

Dan ix-xahar iġib ukoll il-bidu tal-iskejjel. Eluf ta’ studenti jerġgħu lura lejn il-bankijiet tal-iskola biex ikomplu t-tagħlim akkademiku tagħhom. Dan il-jum ikun ukoll l-ewwel jum tal-iskola għal mijiet ta’ tfal żgħar. L-ewwel jum tal-iskola għandu mnejn ikollu miegħu sentimenti mħalltin. Għal dak li wasal biex itemm l-istudji tiegħu jidħol bl-entużjażżmu tal-aħħar biex wara din is-sena akkademika jibda aventura ġdida, dak li fadallu x’ jistudja jara dan il-jum bħala okkażjoni biex jiltaqa’ mal-ħbieb li jkun ilu ma jara xhur. Għal dak li dan il-jum ikun l-ewwel wieħed bogħod mid-dar għandu mnejn ikun diffiċli. Dawn is-sensazzjonijeit kollha jseħħu f’Settembru u sa tmiemu aktarx li jkunu għaddew u ntesew.

Żmien l-għasir tal-għeneb

Issa huwa wkoll iż-żmien li jinqata’ għeneb u jintgħasar l-inbid. Kemm hu proċess sabiħ dak tal-għasir tal-għeneb. Ix-xogħol jibda fl-għelieqi, jinġabar l-għeneb u jittieħed fejn ser ikun proċessat. Dan jgħaddi minn magna li taqsam għenba bla ma tkisser iż-żerriegħa tiegħu. Kieku kellha titkisser iż-żerriegħa l-inbid jiġi morr u ma nkunux nistgħu nduqu t-tjubija u nitpaxxew bil-palat li jagħtina dan ix-xrob. Wara li jitħalla f’tankijiet apposta biex ssir il-fermentazzjoni jsir għasir propju, jinġabar il-meraq li issa jkun iffermenta. Jitpoġġa kollox fid-damiġġani u mill-qoxra li jkun fadal jerġa’ jibda proċess ieħor biex isir inbid ieħor, mhux pur imma sekond. Hawn jintuża l-istrinġitur biex il-qoxra tingħasar sewwa u ma jinħela xejn. Dan ix-xogħol isir f’Settembru imma l-inbid ikun fadallu biex jinxtorob. Il-proċess tiegħu jkun fadallu xhur. Fissirt fuq fuq il-proċess tal-inbid. Taħsibx li hija ħaġa ħafifa. Le aktar ħafif tixorbu milli tagħmlu, iżda l-proċess tiegħu huwa sabiħ u jagħti sodisfazzjon.

Dan huwa ftit minn dak li jseħħ fix-xahar ta’ Settembru. Jien wieħed minn dawk li ngorr u neqred bis-sħana u bir-riħ isfel, imma bil-garr ma nsolvi xejn. Illum pruvajt nara xi ftit is-sabiħ ta’ dan ix-xahar li fuq kollox bħal kull xhar ieħor tas-sena għandu s-sabiħ tiegħu wkoll.

Fr Reno Muscat

Dan l-artiklu deher f' In-Nazzjon 2 ta' Settembru