Bejn il-festi

Il-Milied għadda, imma b’daqshekk ma nistgħux ngħidu li għaddew il-festi. Il-bidu tas-sena l-ġdida hija festa oħra li nsibu f’dan l-istaġun festiv. It-Taljani jgħidu:  l’epifania tutte le feste porta via, jiġifieri it-tmiem tal-festi li ninsabu fihom jintemmu mal-Epifanija li proprjament tiġi ċċelebrata fis-6 ta’ Jananr iżda f’pajjiżna ilha bosta snin li din il-festa tneħħiet minn festa pubblika u għalhekk l-Epifanija f’Malta tiġi ċċelebrata f’jum ieħor, normalment fl-ewwel Ħadd tas-sena.

Għadna niċċelebraw

Ħafna minna għadhom għaddejjin bil-vaganzi. Mhux kulħadd għax hawn setturi ta’ xogħol lima jippermettux li jittieħdu vaganzi fit-tul jew li jingħalaq il-post tax-xogħol għal tul ta’ żmien. F’xi każi ma jistax isir shut down, u llum billi l-industrija f’Malta ma għadiex dik li kienet għoxrin jew tletin sena ilu, aktarx li n-numru ta’ postijiet tax-xogħol li jagħlqu bejn il-Milied u l-Ewwel tas-Sena huwa iċken milli kien ikun dari. Madanakollu xorta għadna fi żmien iċ-ċelebrazzjonijiet.

Il-ħwienet għadhom mimlijin bin-nies jieklu u jixorbu, jiddevertu u jiltaqgħu. Għax dan huwa ż-żmien li dak li jkun jiltaqa’ ma’ min ikun ilu ma jiltaqa’ jew li joħroġ jiekol ma’ dawk li matul is-sena jiltaqa’ magħhom spiss imma f’ambjent ta’ xogħol jew f’postijiet  bħal għaqdiet jew kumitati. Għalhekk f’dawn il-jiem għandna d-drawwa li noħroġu nieklu biex ma nħallux dawn il-festi għaddejjin qisu ma ġie xejn. Il-ħaġa hi li ġieli jkollok aktar minn okkażjoni waħda fl-istess jum u ħin billi minbarra l-ħruġ mal-ħbieb, bħalissa huwa wkoll żmien l-istedin mill-għaqdiet li tkun tifrekwenta jew li jkollhom stima jew obbligazzjoni lejk. Għiduli intom: fejn se tibda tmur? Jien ngħid għalija nħossni mħawwad meta jiġrili hekk għax ma nkun nixtieq nonqos lil ħadd u fl-istess waqt ħin ġieli jkun impossibbli żżur żewġ jew tliet postijiet wara xulxin fl-istess jum. Tiskanata kif anke okkażjoni soċjali ta’ ferħ tista’ toħloqlok problema.

Epifanija u Strina

Fil-bidu ta’ dan l-artiklu semmejt il-festa tal-Epifanija, it-tifkira ta’ meta s-Slaten Maġi marru joffru r-rigali tagħhom lil Ġesù Tarbija. Din tilfet id-data tagħha f’pajjiżna u forsi anke tilfet ħafna mis-sinifikat. Għat-Taljani iżda dan huwa jum importanti għax fih jitqassmu r-rigali tal-Milied. Il-ġirien tagħna għandhom id-drawwa ta’ La Befana. F’Malta ir-rigali meta kienu jkunu għotja ta’ flus kienu jingħataw fl-ewwel tas-sena. Din id-drawwa kienet tissejjaħ Strina. Mad-dħul tal-programm ta’ ġbir ta’ flus b’risq il-Community Chest Fund l-għada tal-Milied, programm li ssemma Strina, tlifna s-sens li l-Istrina hija dik id-donazzjoni monetarja li kienet issir fl-ewwel ta’ kull sena min-nanniet jew zijiet lin-neputijiet. Wisq nibża’ li jekk illum ikollok tistaqsi meta hi l-Istrina, il-maġġoranza jgħidulek: “L-għada tal-Milied”. Mela mhux biss tlifna l-Epifanija imma tlifna l-Istina wkoll!

Meta kont għadni ngħix l-Italja ġieli ċċelebrajt l-Epifanija darbtejn għax kont inkun Malta għall-vaganzi u ssir qabel nitlaq lura biex inkompli ħajti, u jekk kont nasal qabel is-6 ta’ Jannar kont nerġa’ niċċelebraha hemmhekk. Din il-ħaġa kienet issir meta f’pajjiżna niċċelebraw din il-festa qabel is-sitta ta’ Jannar. Fis-sena 2019 f’pajjiżna ser niċċelebraw l-epifanija fis-6 ta’ Jannar billi dan se jkun il-Ħadd.

Żmien ta’ tħejjija

Iż-żmien ta’ bejn il-festi ma huwiex biss żmien ta’ ċelebrazzjonijiet imma jista’ jkun żmien ta’ tħejjija. Niftakar meta kont għadni nistudja l-Università dan kien ikun żmien li fih inlesti għall-eżamijiet tat-tmiem l-ewwel semestru. Billi jiena studjajt f’Universitajiet Taljani, allura l-lezzjonijiet kienu jibdew fis-sebgħa jew fit-tmienja ta’ Jannar, biex tkun għaddiet l-Epifanija, u bilkemm jgħaddu ħmistax li ma kienux jibdew l-eżamijiet. L-eżamijiet huma prova li wieħed irid jirbaħ billi jħejji ruħu għalihom u żgur li dawn il-jiem li qegħdin fihom iservu għal bosta studenti universitarji biex iħejju rwieħom għall-periklu tal-prova. Qiegħed ngħid “periklu” għaliex fil-Latin il-kelma “periculum” tfisser ukoll prova, eżami, sfida jew esperiment minbarra li tfisser ukoll periklu! Biss dan il-periklu jgħaddi kemm-il darba dak li jkun jieħu bis-serjetà dak li jkun qed jistudja u ma jabużax wisq fuq il-memorja. Naf li min għadda minn dan li qed insemmi jew dawk li għadhom għaddejjin, jaqblu miegħi!

Veru li l-ambjent ta’ festi ma tantx jistieden lil dak li jkun biex jinqafel ġewwa jistudja, imma d-dover ta’ student huwa li jistudja. Ngħid id-dritt illum inħoss ħafna nostalġija għal dawk is-snin tal-istudju minkejja l-isforzi kollha li bħala student kont nagħmel biex negħleb il-periklu, nirbaħ il-prova u ngħaddi mill-eżamijiet. Għeżież  studenti, gawduhom dawn is-snin għax jaħarbu u ma jerġgħu jiġu lura qatt, ħejju rwieħkom biex tegħlbu l-perikli!

F’dawn il-jiem niftakru wkoll f’xi qaddisin kbar; San Stiefnu, San Ġwann, l-Innoċenti Martri u San Silvestru Papa. Kull skuża hija tajba għaċ-ċelebrazzjonijiet!

Nieħu din l-okkażjoni biex nawgura lill-qarrejja ta’ din il-paġna is-Sena l-ġdida mimlija hena.

Fr Reno Muscat

Dan l-artiklu deher f'In-Nazzjon - 29 ta' Diċembru 2018